«Ներդրումների մասին» օրենքի նախագիծ

Կրկնվող դրույթներ – Օրենքում ամրագրված շատ իրավունքներ (սեփականության պաշտպանություն, շահույթի արտահանում, անուղղակի էքսպրոպրիացիայի արգելք, խտրականության արգելք) արդեն գոյություն ունեն ՀՀ Սահմանադրությամբ, քաղաքացիական օրենսգրքով կամ միջազգային պայմանագրերով։ Կայունության երաշխիքների անբավարարություն – Սահմանված է միայն ընդհանուր 5-ամյա ժամկետ, ինչը ոչ բավարար է երկարաժամկետ ներդրումների համար։ Բացակայում են խոշոր ներդրումային նախագծերի կայունության հատուկ պայմանագրեր։ Արտոնությունների չկիրառվող բնույթ – Օրենքում ներդրումային խթանները նշվում են ընդհանուր առմամբ՝ առանց ուղղակի գործող արտոնությունների (օրինակ՝ հարկային արձակուրդներ, ֆինանսական սուբսիդիաներ) ամրագրելու։ Իրավական երաշխիքների կիրարկելիության մեխանիզմների բացակայություն – Օրենքը չունի գործնական մեխանիզմներ՝ երաշխիքների իրականացման եւ պաշտպանության համար։ Միջազգային ներդրողի համար գրավչության պակաս – Օրենքը չի առաջարկում ներդրողին նոր իրավական կամ ինստիտուցիոնալ առավելություններ՝ համեմատելի այլ երկրների փորձի հետ: Պետական կառույցների թերապրակտիկ դերը – «Մեկ պատուհանի» սկզբունքը մնում է դեկլարատիվ. Enterprise Armenia-ի դերը օրենքում նշված է, սակայն գործառնական լիազորությունները սահմանափակ են: III. առաջարկություններ Օրենսդրական կայունության երկարաժամկետ երաշխիքներ – Խոշոր ներդրումների դեպքում ներդնել օրենքով պաշտպանված կայունության համաձայնագրեր՝ 10-15 տարվա կանխատեսելի իրավական եւ հարկային միջավայրի ապահովմամբ։ Արտոնությունների կոնկրետացում – Օրենքով հստակ ամրագրել հարկային եւ մաքսային արտոնություններ որոշակի ներդրումային շեմից բարձր ծրագրերի համար՝ օրինակ շահութահարկի ազատում, արագացված մաշվածություն, համաֆինանսավորում։ Պայմանագրերի պաշտպանություն – Օրենսդրորեն ամրագրել, որ պետության հետ կնքված ներդրումային պայմանագրերն ենթակա չեն միակողմ փոփոխման կամ չկատարման՝ առանց ներդրողի համաձայնության։ Վեճերի լուծման բարելավում – Հստակ ամրագրել ներդրողի իրավունքը միջազգային արբիտրաժին (ICSID/UNCITRAL) դիմելու՝ առանց տեղական դատական ատյանները նախ սպառելու։ Ստեղծել ներդրումային վեճերի արագացված ընթացակարգեր։ «Մեկ պատուհանի» լիազորության ուժեղացում – Enterprise Armenia-ն վերածել իրական միջգերատեսչական օպերատորի՝ ներդրողի փոխարեն ընթացակարգերն իրականացնելու լիազորությամբ։ Հակակոռուպցիոն եւ դատական պաշտպանություն – Սահմանել ներդրողների օմբուդսմենի ինստիտուտ, ներդնել ներդրումային նախագծերի միջգերատեսչական հանձնաժողովներ, բարելավել դատական համակարգի արագագործությունն ու վստահելիությունը։ Նպատակային խթաններ – Նախատեսել հատուկ աջակցություն բարձր տեխնոլոգիաների, վերամշակող արդյունաբերության եւ արտահանման ուղղվածություն ունեցող ծրագրերի համար։ Եզրակացություն Ներկայիս նախագիծը հիմնականում կառուցված է հռչակագրային սկզբունքների վրա եւ չի առաջարկում օտարերկրյա ներդրողների համար մրցակցային նոր իրավական կամ տնտեսական պայմաններ։ Վերոնշյալ առաջարկությունների ընդունումը կարող է օրենքը դարձնել գործնականում արդյունավետ գործիք՝ ուղղված ներդրումային միջավայրի իրական բարելավմանը։

1. Նախագծով սահմանված չեն ներդրումների տեսակները և ներդրումների իրականացման ձևերը, ինչը խնդրահարույց է իրավական հստակության տեսանկյունից: Այդ նպատակով առաջարկում ենք Օտարերկրյա ներդրումների մասին ՀՀ օրենքի 3-4 հոդվածներով սահմանված կարգավորումները Նախագծում ինկորպորացնել (անհրաժեշտության դեպքում համապատասխան փոփոխություններ կատարելով):

2. Անհասկանալի է Նախագծի 8-րդ հոդվածի նպատակահարմարությունը, քանի որ առանց դրա առկայության էլ ոչ միայն ներդրողները, այլ առհասարակ բոլոր անձինք Հայաստանի Հանրապետությունում օգտվում են այդ հոդվածով սահմանված պաշտպանության հնարավորությունից: 3. Նույն պատճառաբանությամբ անհասկանալի է նաև Նախագծի 5-րդ, 9-րդ և 10-րդ հոդվածների նպատակահարմարությունը: