Հայաստանի Հանրապետության քրեական դատավարության օրենսգրքի նախագիծ

Նախագծի 109-րդ հոդվածով ամրագրված են ձերբակալման հիմքերը, որոնք համապատասխանում են «հիմնավոր կասկածի» չափանիշին, սակայն հարկ է ընդգծել, որ հիմնավոր կասկած չի կարող ծագել «հանցանքը կատարելուց անմիջապես հետո» անձի բռնվելու հիմքով, քանի որ դա նրան ընդամենն առնչում է հանցագործության վայրի հետ, սակայն անպայմանորեն չի հանգեցնում նրա ներգրավվածությանը հանցագործության կատարման մեջ։ Այդ ներգրավվածությունը կարող է ապահովվել «բացահայտ հետքերով», որոնց մասին առանձին նշվում է հոդվածի 1-ին մասի 3)-րդ կետում։ Հետեւաբար, 109-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1)-ին կետում կարիք չկա պահպանել «հանցանքը կատարելուց անմիջապես հետո» ձեւակերպումը։ Համանման կարծիք է արտահայտել նաեւ Եվրոպայի խորհրդի Մարդու իրավունքների եւ իրավունքի գերակայության գլխավոր տնօրինությունը ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի նախագծի վերաբերյալ (տես ավելին՝ § 15, https://rm.coe.int/16806ef4c5)։

Նածագծի 116-րդ հոդվածով ամրագրված խափանման միջոցների կիրառման 3 հիմքերից միայն առաջին երկուսը՝ փախուստը կանխելն ու հանցանքի կատարումը կանխելն են ճանաչվել Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի (Եվրոպական դատարան) կողմից՝ «Մարդու իրավունքների եւ հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին» եվրոպական կոնվենցիայի (Եվրոպական կոնվենցիա) 5-րդ հոդվածին համապատասխան։ 116-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 3)-րդ կետով ամրագրված մեկ այլ՝ «մեղադրյալի կողմից իր վրա օրենքով կամ դատարանի որոշմամբ դրված պարտականությունների կատարումն ապահովելը» հիմքը բավականին տարբեր է Եվրոպական դատարանի կողմից ճանաչված հիմքից, այն է՝ արդարադատության ընթացքը խոչընդոտելու պոտենցիալ ռիսկից։ Հաշվի առնելով վերոգրյալն ու հիմնվելով նաեւ Եվրոպայի խորհրդի Մարդու իրավունքների եւ իրավունքի գերակայության գլխավոր տնօրինության արտահայտած դիրքորոշման վրա՝ առաջարկում ենք Նախագծի նշված հոդվածը համապատասխանեցնել Եվրոպական կոնվենցիայի կարգավորումներին։

Նախագծի 123-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 2)-րդ կետի համաձայն՝ տնային կալանքի պարագայում դատարանի որոշմամբ մեղադրայլին կարող է արգելվել շփում ունենալ որոշակի անձանց հետ կամ իր բնակության վայրում հյուրընկալել այլ անձանց: Հարկ է նկատել, որ մեղադրյալին իր բնակության վայրում այլ անձանց հյուրընկալելն արգելելու իրավասությունը պետք է իրականացվի՝ հաշվի առնելով այնտեղ ապրող այլ անձանց՝ Եվրոպական կոնվենցիայի 8- րդ հոդվածով նախատեսված անձնական եւ ընտանեկան կյանքի հարգանքի իրավունքը։ Հաշվի առնելով վերոգրյալը՝ առաջարկում ենք համապատասխան հստակեցումներ կատարել Նախագծում։