«Հայաստանի Հանրապետության աշխատանքային օրենսգրքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» և «Հաշտարարության մասին» օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» օրենքների նախագծեր

Նախագծով բացառվում է աշխատանքային վեճերի՝ հաշտարարության միջոցով քննությունը։ Ընդ որում, որպես նման լուրջ փոփոխության հիմնավորում, նշվում է, որ «Հայաստանում թեև կա և´ հաշտարարություն, և´ արբիտրաժ, սակայն դրանցից ոչ մեկն էլ գործնականում լավ զարգացած չէ, հատկապես՝ աշխատանքային վեճերի առումով»։ Արբիտրաժի կամ հաշտարարության դեռևս զարգացած չլինելու հիմնավորումը չի կարող հիմք հանդիսանալ այդ գործիքներից հրաժարվելու համար, այլ, պետք է գործուն քայլեր ձեռնարկվեն վեճերի լուծման հենց այդ եղանակները զարգացնելու ուղղությամբ։

Հիմնավորման մեջ առկա է հետևյալ պնդումը. «Հաշտարարության հետ կապված ևս առկա են և´ իրավակարգավորումների, և´ գործնական խնդիրներ (այն ավելի թույլ է զարգացած, քան արբիտրաժային տարբերակով վեճերի լուծումը)»։ Նշված է նաև, որ հաշտարարության հիմնական խնդիրները վերաբերում են հաշտարարների նշանակմանը, հաշտարարների քանակին, վերապատրաստմանը և լիցենզավորմանը։ Այդուհանդերձ, նշված խնդիրներից որևէ մեկը բացահայտված և մանրամասնեցված չէ Նախագծի հիմնավորումներում։ Ավելին, ստացվում է, որ հաշտարարության ոլորտի զարգացման ուղղությամբ ՀՀ արդարադատության նախարարության բարեփոխումները անտեսվում են։ Հարց է ծագում, եթե հաշտարարության հետ կապված այդքան շատ են խնդիրները, ինչու է օրենսդիրը հաշտարարությունը դարձրել պարտադիր ընտանեկան որոշ վեճերի քննության համար։

Նախագծի համաձայն՝ «Աշխատանքային իրավունքների պաշտպանությունն իրականացնում են աշխատանքային վեճերի հանձնաժողովը կամ դատարանը՝ Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքով սահմանված կարգով:»։ Այսինքն, Նախագիծը աշխատանքային վեճերի քննության միայն երկու կարգ է ամրագրում՝ լիովին բացառելով արբիտրաժի և հաշտարարության կիրառությունը։ Հիմնավորման երկրորդ բաժնում որոշ պնդումներ կան արբիտրաժի և հաշտարարության վերաբերյալ։ Նախ, հիմնավորման մեջ նշված է, որ արբիտրաժը հազվադեպ է կիրառվում և գրեթե չի կիրառվում աշխատանքային վեճերում և գոյություն ունեցող արբիտրաժային հաստատությունները լավ զարգացած չեն։ Նախագծի հեղինակները նախ անտեսում են այն պարզ հանգամանքը, որ ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 264-րդ հոդվածի 3-րդ մասի համաձայն, անկախ արբիտրաժային համաձայնության առկայությունից, աշխատողը միշտ կարող է դիմել դատարան, ինչն էլ ստեղծել է արբիտրաժի՝ աշխատանքային վեճերով կիրառման խոչընդոտներ։ Ինչ վերաբերում է Նախագծի այն հիմնավորմանը, որ ՀՀ-ում գոյություն ունեցող արբիտրաժային հաստատությունները լավ զարգացած չեն, ապա, հարկ է նշել, որ նման պնդումը չի համապատասխանում իրականությանը և անտեսում է այն հսկայական աշխատանքը, որ վերջին տարիներին իրականացվել է արբիտրաժային հաստատությունների զարգացման ուղղությամբ։