Добавить в избранное

В стадии разработки

ՎԱՐՉԱԿԱՆ ԻՐԱՎԱԽԱԽՏՈՒՄՆԵՐԻ ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՕՐԵՆՍԳՐՔՈՒՄ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԵՎ ԼՐԱՑՈՒՄՆԵՐ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ ՀՀ ՕՐԵՆՔԻ ԵՎ ՀԱՐԱԿԻՑ ՕՐԵՆՔՆԵՐԻ ՆԱԽԱԳԾԵՐ

Հիմնավորում

 

«Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության օրենսգրքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» օրինագծի ընդունման

 

  1. Իրավական ակտի ընդունման անհրաժեշտությունը և նպատակը

ՀՀ կառավարության 2018 թվականի հունիսի 1-ի N 518-Ա որոշման հավելվածով  հաստատված կառավարության գործունեության ծրագրի 3-րդ գլխի 3.3 կետի (ներքին անվտանգություն) համաձայն՝ կառավարությունը պետք է բարձրացնի իրավապահ համակարգի՝ ոստիկանության, ազգային անվտանգության ծառայության, պետական եկամուտների կոմիտեի վստահելիության մակարդակը՝ այս համակարգերում կոռուպցիայի բացառման, քաղաքացիների հետ նրանց հարաբերվելու մշակույթի բարձրացման, ինչպես նաև քաղաքացիներին տուգանելու և հետապնդելու նպատակադրման բացառման միջոցով:

Ներկայացվող առաջարկությունները նպատակ են հետապնդում երթևեկության անվտանգության ապահովման ոլորտում վարչական պատասխանատվության քաղաքականության մեջ բացառել քաղաքացիներին հետապնդելու և տուգանելու նպատակադրումը` որպես մինչ օրս գործող քաղաքականության բաղադրատարր: Ոստիկանությունը նպատակահարմար է գտնում առաջարկել իրավաստեղծ այնպիսի լուծումներ, որոնք.

ա) ուղղակիորեն կբխեն երթևեկության ոլորտում առկա անվտանգության ռիսկերից ու վարչական իրավախախտումների շարժընթացից,

բ) միտված կլինեն վարչական իրավախախտումների ընդհանուր և անհատական կանխարգելմանը և վարչական պատասխանատվության միջոցների ուղղիչ գործառույթի ապահովմանը,

գ) կթեթևացնեն ՀՀ քաղաքացիների սոցիալական բեռը:

 

  1. Առաջարկվող կարգավորման բնույթը

Նախագծով, մասնավորապես, առաջարկվում է.

1) Երթևեկության անվտանգության ապահովման ոլորտում վարչական պատասխանատվության արդարության սկզբունքի վերականգնումը.  

Երթևեկության անվտանգության ապահովման ոլորտում վարչական պատասխանատվության արդարության սկզբունքը  վարչական տույժերի խստության համարժեքությունն է վարչական զանցանքների ծանրության աստիճանին:  

ՀՀ Վարչական իրավավախտումների վերաբերյալ օրենսգրքով նախատեսված՝ տրանսպորտում և ճանապարհային տնտեսության բնագավառում առկա է մի շարք վարչական իրավախախտումների համար սահմանված տուգանքները նվազեցնելու անհրաժեշտություն, ինչը պայմանավորված է առաջին հերթին այն հանգամանքով, որ դրանց համար նախատեսված տուգանքներն առանձին դեպքերում ավելի մեծ են, քան քրեական օրենսգրքով սահմանված՝ տուգանքի նվազագույն չափը՝ 30.000 ՀՀ դրամը: Ելնելով վերոգրյալից՝ անհրաժեշտ է վերանայել վարչական իրավախախտումների և հանցագործությունների սահմանազատման չափանիշները և որպես հիմնական չափանիշ ընդունել այն, որ ֆիզիկական անձի կողմից կատարված վարչական իրավախախտման համար նախատեսվող տուգանքի չափը չպետք է ավելի մեծ լինի, քան քրեական օրենսգրքով նախատեսված տուգանքի նվազագույն չափը: Նման չափանիշի համար հիմք է հանդիսանում այն պարզ իրողությունը, որ քրեական հանցագործությունները հանրորեն վտանգավորության ամենաբարձ աստիճանով օժտված մեղավոր հակաիրավական  արարքներն են, որոնց համար նախատեսված են ամենախիստ իրավաբանական պաասխանատվության միջոցները: Վարչական զանցանքները ունենալով հանրորեն վտանգավորության, ավելի ճիշտ՝ հանրային վնասակարության ցածր աստիճան, իրավախախտների համար չպետք է առաջացնեն ավելի խիստ զրկանքներ, քան նախատեսված է հանցագործությունների  համար:

30.000 ՀՀ դրամը չգերազանցող տուգանք կնախատեսվի ֆիզիկական անձանց կողմից տրանսպորտում և ճանապարհային տնտեսության բնագավառում կատարվող բոլոր այն վարչական իրավախախտումների համար, որոնց հանրային վտանգավորության աստիճանի գնահատումը թույլ կտա հանգել հետևության, որ վարչական տույժի նպատակներին կարելի է հասնել 30.000 դրամը չգերազանցող տուգանքի և վարչական այլ տույժերի համատեղ կիրառմամբ:

Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքով նախատեսված՝ ճանապարհային երթևեկության անվտանգության բնագավառի թվով 100 իրավախախտումներից 27-ի համար նախատեսված տուգանքն առաջարկվում է նվազեցնել: Մասնավորապես, 8-ը նախատեսվում է նվազեցնել ավելի, քան 50%-ով, 10-ը` 50%-ով, ևս 9-ը` 50%-ից նվազ չափով:

 Առավել վտանգավոր այն վարչական իրավախախտումները, որոնց կատարման դեպքում վարչական տույժի նպատակներին հնարավոր չէ հասնել 30.000 դրամը չգերազանցող տուգանքի նշանակմամբ, ներկայացված նախագծով առաջարկվում է քրեականացնել՝ համարժեք պատիժ նախատեսելու նպատակով` միաժամանակ ապահովելով միատեսակ մոտեցումը փաստացի նույն կարգավիճակն ունեցող անձանց նկատմամբ:

 

2) Տուգանային միավորների համակարգի ներդնումը որպես ճանապարհային երթևեկության անվտանգության ապահովման իրավական գործիք.

Համաձայն պետական վիճակագրական տվյալների՝ ՀՀ-ում 2001-2018թթ. ընթացքում ճանապարհատրանսպորտային պատահարների, ինչպես նաև վիրավորների և զոհերի թիվը ունի հետևյալ պատկերը.

2001 – 2018 թվականներին Հայաստանի Հանրապետությունում պետական

վիճակագրական հաշվառված  ճանապարհատրանսպորտային պատահարները

Տարեթիվ

Քանակը

Աճ / նվազում

 

ՃՏՊ

Զոհ

Վիրավոր

ՃՏՊ

Զոհ

Վիրավոր

2001

1021

237

1258

+  84

+ 23

+  95

2002

1002

235

1213

-   19

-   2

 -  45

2003

1025

252

1294

+  23

+ 17

+  81

2004

1164

259

1492

+ 139

+  7

+ 198

2005

1312

310

1773

+ 148

+ 51

+ 281

2006

1574

332

2089

+ 262

+ 22

+ 316

2007

1943

371

2720

+ 369

+ 39

+ 631

2008

2202

407

3125

+ 259 

+ 36  

+ 405

2009

2002

325

2753

 - 200

- 82

 - 372

2010

1974

294

2670

-   28

-  31

 -  83

2011

2319

327

3354

+ 345

+ 33

+ 684

2012

2602

311

3739

+ 283

-  16

+ 385

2013

2824

316

3994

+ 222

+  5

+ 255

2014

3156

297

4479

+ 332

-                  19

+ 485

2015

3399

346

4738

+243

+49

+ 259

2016

3203

267

4451

-                  196

-                  79

-   287

2017

3535

279

5179

+332

+12

+728

2018

4111

343

5950

+576

+64

+771

 

Թվային վերլուծությունը թույլ է տալիս եզրակացնել, որ 2005-2011թթ. ընթացքում ՃՏՊ-ների տարեկան թվաբանական միջինը կազմել է 1903 պատահար, իսկ 2012-2018թթ. ընթացքում` տեսանկարահանող սարքերի ներդրումից հետո, նշված թիվը կազմել է 3261 պատահար, այսինքն՝ մոտ 71 տոկոսով ավելի: Նույն ժամանակահատվածների համար զոհերի տարեկան միջին թիվը կազմել է համապատասխանաբար 338 և 308: Այլ կերպ ասած, 2012-2018թթ. ընթացքում` տեսանկարահանող սարքերի ներդրումից հետո, զոհերի թիվը  ՃՏՊ-ների՝ միջինը 71 տոկոս աճի պարագայում, նվազել է մոտ 8 տոկոսով, և սա այն պարագայում, որ 2012-2017թթ. Հայաստանի Հանրապետությունում ավտոպարկն ավելացել է 43%-ով (ավտոպարկի ավելացումը անխուսափելիորեն հանգեցնում է ՃՏՊ-ների ավելացմանը):

ՃՏՊ-ների հետևանքով վիրավորների միջին տարեկան թիվը 2005-2011թթ. կազմել է 2640, իսկ 2012-2017թթ.-ին՝ 4647, այսինքն` աճը կազմել է 76 տոկոս:

Վիրավորների և զոհերի տարեկան միջին թվերի միջև նման էական տարբերությունը պայմանավորված է այն հանգամանքով, որ 2011 թվականից ներդրվել է ԱՊՊԱ համակարգը, որը այլևս ՃՏՊ մասնակիցներին շահագրգռում էր ստացած վնասների համար, այդ թվում` առողջությանը պատճառված, փոխհատուցում ստանալու նպատակով գրանցել պատահարները կամ հետազոտման համար դիմել բուժհիմնարկ, որոնք էլ արտացոլվում են պաշտոնական վիճակագրության մեջ:    

Առավել խոսուն է համակարգի կիրառումից անմիջապես հետո գրանցված վիճակագրությունը.

- 2009 թվականին Երևան քաղաքում ՃՏՊ-ի հետևանքով զովել է 72 մարդ, 2010 թվականին՝ 81 մարդ, 2011-ին՝ 92 մարդ (յուրաքանչյուր տարի գրեթե 10-ով զոհերի թվի ավելացում է արձանագրվել),

- 2012 թվականի հունվարի 16-ից արագաչափ սարքերը և տեսահսկման համակարգը սկսվել է կիրառվել հիմնականում միայն Երևան քաղաքում և այդ համակարգերի կիրառումից հետո Երևան քաղաքում 2012 թվականին արձանագրվել է 63 զոհ, այսինքն` զոհերի թիվը համակարգի կիրառումից անմիջապես հետո նվազել է 31.5%:

Չնայած զոհերի վերաբերյալ վիճակագրությունում դրսևորվող նվազման միտմանը, զոհերի տարեկան թիվը 2012 թվականից սկսած (և դրանից առաջ էլ) լուրջ մտահոգության տեղ է տալիս: Երթևեկության ապահովման ոլորտում անվտանգության բարձր մակարդակ ունեցող երկրների փորձը ցույց է տալիս, որ այդ երկրներում հաջողությամբ ներդրվել և կիրառվել է տուգանային միավորների` որպես վարչական տույժի ինքնուրույն տեսակի օրենսդրական նախատեսումը: Վարչական պատասխանատվության հիշյալ միջոցը գործում է 21 եվրոպական երկրներում և դրական արդյունքներ է տվել, օրինակ, Իտալիայում, Գերմանիայիում, Մեծ Բրիտանիայում, Մալթայում, Ֆրանսիայում, Ավստրիայում, ինչպես նաև Իսրայելում: Ֆրանսիայում, 2000-ական թվականների սկզբին ֆրանսիական ճանապարհները համարվում էին Եվրոպայում առավել վտանգավորը ՃՏՊ-ների և զոհերի թվով, ինչը իշխանություններին ստիպեց ՃԵԿ-ի նկատմամբ հսկողության ուժեղացման նպատակով ձեռնարկել առավել ակտիվ գործողություններ: Ֆրանսիայում տուգանային միավորների համակարգի ներդրումից սկսած ՃՏՊ-ների հետևանքով մահացու դեպքերի թիվը նվազել է 66 տոկոսով:

Տուգանային միավորների ինստիտուտը Ուկրաինայում գործում է 2015 թվականից: Ուկրաինայի ՆԳ նախարարության տվյալներով 2015 թվականին գրանցված 3970 ՃՏՊ-ների թիվը 2016 թվականի 10 ամիսների ընթացքում նվազել է մինչև 2603-ը:

Կարծում ենք, որ տուգանային միավորի ինստիտուտի ներդրումը թույլ կտա երթևեկության արդյունավետ կազմակերպման և ճանապարհային ենթակառուցվածքների որակի բարելավմանը զուգընթաց (օրինակ` ճանապարհների որակի և ճանապարհների կահավորման որակի բարելավում) զգալիորեն բարձրացնել կարգապահությունը ճանապարհներին և նվազեցնել ՃՏՊ-ների ու դրանց արդյունքում արձանագրվող զոհերի ու վիրավորների թիվը: 

Միաժամանակ, առաջարկվող համակարգի կիրառման արդյունքում օրենքի հարկադրական դրույթների ներգործության տիրույթում առավելապես կհայտնվեն պարբերաբար իրավախախտումներ կատարող վարորդները, իսկ օրինավոր վարորդները, որոնք, ի դեպ, բավականին մեծ թիվ են կազմում, առհասարակ կարող են այդ համակարգի գործողության տակ չընկնել: Այսպես` 2017 թվականի ընթացքում տեսանկարահանող և լուսանկարահանող սարքերով հայտնաբերված իրավախախտումների վերլուծությունը (ըստ տրանսպորտային միջոցների քանակի) ունի հետևյալ պատկերը. 1 իրավախախտում կատարած տրանսպորտային միջոցների տեսակարար կշիռը կազմում է 30,9 տոկոս, 2 խախտում կատարածներինը` 18%, 3 խախտում` 11,6%, 4 խախտում` 8%, 5 խախտում` 5,9%: Այսինքն` տարեկան 1-5 խախտում կատարած տրանսպորտային միջոցների տեսակարար կշիռը կազմում է 74,6%, իսկ 6 և ավելի (մինչև 1000) իրավախախտում կատարած տրանսպորտային միջոցների տեսակարար կշիռը 25,4% է, ընդ որում` 11 և ավելի խախտում կատարածները` 11,2%: Ճանապարհային ոստիկանների կողմից հայտնաբերված խախտումներով պատկերը մի փոքր այլ է. 1-5 խախտում կատարած տրանսպորտային միջոցների տեսակարար կշիռը կազմում է 96,8%, իսկ 6 և ավելի խախտում կատարածներինը` 3,2%: Հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ նախագծով տուգանային միավորներ են նախատեսվում հանրային վնասակարության առավել բարձր աստիճան ունեցող իրավախախտումների համար, հետևապես ներդրվող համակարգի ազդեցությունը կտարածվի ներկայացված թվից առավել վտանգավոր և հանդուգն խախտումներ կատարող վարորդների վրա:

Միաժամանակ, վիճակագրությունը փաստում է, որ տեսանկարահանող և լուսանկարահանող սարքերով հայտնաբերված իրավախախտումների թվի մեջ մեծ աճ է գրանցվել հատկապես արագության գերազանցման դեպքերով, ինչը ևս համարժեք արձագանք պետք է ստանա: Մասնավորապես, 2016-2017թթ հոկտեմբերի դրությամբ արձանագրված շուրջ 580.000 խախտումների համեմատ 2017-2018թթ նույն ժամանակահատվածում արագության գերազանցման խախտումների թիվն աճել է մոտ 330.000-ով և կազմել շուրջ 910.000: Բացի դրանից, զոհերով և վիրավորներով ՃՏՊ-ների առաջացման պատճառների և նպաստող պայմանների ցանկում արագության գերազանցումն առաջին տեղում է: Նշված ժամանակահատվածում աճել են նաև լուսացույցի արգելող ազդանշանին չենթարկվելու դեպքերը՝ 39.000-ից մինչև 44.000, իսկ հանդիպակաց երթևեկության գոտի դուրս գալու դեպքերը՝ 9.000-ից հասել են 13.000-ի:

Առաջարկվում է տուգանային միավորը, որպես լրացուցիչ վարչական տույժ, նախատեսել վարչական այն իրավախախտումների համար, որոնց կատարումը, համաձայն պետական վիճակագրական հաշվառման վերցված տեղեկությունների վերլուծության, ՃՏՊ-ների, այդ թվում` ՀՀ քրեական օրենսգրքի 242-րդ հոդվածով նախատեսված հանցագործության, ինչպես նաև խցանումների պատճառ կամ պայման են հանդիսանում:

Մասնավորապես.

- վարչական իրավախախտում կատարած անձի նկատմամբ յուրաքանչյուր իրավախախտման համար կիրառվելու է 0,5, 1, 2, 3 կամ 4 տուգանային միավոր, որոնց չափը օրենսգրքի հատուկ մասով սահմանվելու է ելնելով վարչական իրավախախտման հանրային վնասակարության աստիճանից, քանակից, զոհերով և վիրավորներով ճանապարհատրանսպորտային պատահարների պատճառ կամ նպաստող պայման հանդիսանալու հանգամանքից: Այնուամենայնիվ, անհամեմատ մեծ տարածում ունեցող իրավախախտումների պարագայում տուգանային միավորների համակարգի ներդրման նախնական փուլում նախագծով նախատեսվել են ցածր միավորներ` վարորդներին չծանրաբեռնելու նկատառումներից ելնելով, հաշվի առնելով նաև իրազեկվածության բարձրացման անհրաժեշտությունը: Այս մոտեցումը որդեգրվել է հիմք ընդունելով ոստիկանությունում առկա նախորդ տարիների վիճակագրական տվյալների վերլուծությունը: Հետագայում տուգանային միավորների չափերը կարող են վերանայվել` կախված կիրառման արդյունքներից.

- տրանսպորտային միջոցներ վարելու իրավունք ունեցող անձին վարորդական վկայական ստանալու (հետագայում՝ նաև կասեցված իրավունքը վերականգնելու) օրվանից մեկ տարի ժամկետով տրվելու է 9 միավոր.

- ճանապարհային երթևեկության կանոնների (ճանապարհային երթևեկության անվտանգության ապահովման բնագավառի օրենսդրության) խախտում ամրագրելու դեպքում վարչական իրավախախտում կատարած անձին տվյալ տարում տրված ընդհանուր միավորներից ինքնաշխատ եղանակով հանվելու են տվյալ իրավախախտման համար սահմանված տուգանային միավորները.

-  եթե իրավախախտման համար հանվող միավորները գերազանցեն անձին տրված միավորների մնացորդը, ապա տուգանային միավորները հանվելու են այդ մնացորդի չափով` անկախ տվյալ իրավախախտման համար սահմանված տուգանային միավորների չափից.

- տուգանային միավորի ձևով վարչական տույժ նշանակելու յուրաքանչյուր դեպքում խախտողը իրազեկվելու է իրեն տրված տուգանային միավորների մնացորդի մասին, որի չափը պարտադիր նշվելու է որոշման մեջ.

- տվյալ տարում տուգանային միավորների կիրառման արդյունքում 3 և պակաս միավորների մնացորդ ունեցող վարորդներին տրվելու է տեսական քննություն հանձնելու միջոցով 2 միավորը վերականգնելու հնարավորություն.

- Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ օրենսգրքում նախատեսվում է պատասխանատվություն ճանապարհային երթևեկության այն կանոնների (ճանապարհային երթևեկության անվտանգության ապահովման բնագավառի օրենսդրության) խախտումներ պարբերաբար կատարելու համար, որոնց համար նախատեսված է վարչական տույժ տուգանային միավորի ձևով.

- ճանապարհային երթևեկության կանոնների (ճանապարհային երթևեկության անվտանգության ապահովման բնագավառի օրենսդրության) պարբերաբար խախտում  համարվելու է 1 տարվա ընթացքում 3 և ավելի անգամ իրավախախտումներ կատարելը, որոնց համար կիրառված տուգանային միավորների հանրագումարը կազմում է 9 տուգանային միավոր.

- ճանապարհային երթևեկության կանոնների (ճանապարհային երթևեկության անվտանգության ապահովման բնագավառի օրենսդրության) խախտումներ պարբերաբար կատարելը, որոնց համար նախատեսված է վարչական տույժ տուգանային միավորի ձևով` առաջացնելու է վարչական տույժ` տրանսպորտային միջոցներ վարելու իրավունքի կասեցման ձևով` 6 ամիս ժամկետով (միջազգային փորձի ուսումնասիրության հիման վրա օրենքով նախատեսվելու են կասեցման ժամկետները կրճատելու պայմաններ, օրինակ` ժամկետի կեսը լրանալուց հետո տրանսպորտային միջոցներ վարելու իրավունքը վերականգնելու համար տեսական քննություն հանձնելը, ինչը ևս տեղ է գտել նախագծում).

 - տրանսպորտային միջոցներ վարելու իրավունքի կասեցման ժամկետը լրանալուց հետո` մեկ տարվա ընթացքում, պարբերաբար խախտումներ կրկին կատարելը առաջացնելու է տրանսպորտային միջոցներ վարելու իրավունքից զրկում` 1 տարի ժամկետով:

Ընդհանուր առմամբ առաջարկվում է տուգանային միավորը, որպես վարչական տույժի տեսակ, նախատեսել Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքով նախատեսված՝ ճանապարհային երթևեկության անվտանգության բնագավառի 100 խախտումներից 20-ի համար:

Տուգանային միավորի ինստիտուտը բացառելու է գործող Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ օրենսգրքի 305-րդ հոդվածի 9-րդ մասով նախատեսված իրավակարգավորումը, որի համաձայն` եթե կատարողական վարույթն ավարտվում է պարտապանի գույք կամ եկամուտներ չունենալու, որոնց վրա կարելի է բռնագանձում տարածել, ինչպես նաև պարտապանի գույքը պահանջատիրոջ (պահանջատերերի) պահանջները բավարարելու համար բավարար չլինելու հիմքերով, և հարկադիր կատարման ներկայացված՝ իրավախախտումների գործերով կայացված որոշումների հիման վրա չկատարված դրամական պարտավորությունների (մեկից ավելի վարչական ակտերի դեպքում՝ դրանց հանրագումարի) չափը գերազանցում է սահմանված նվազագույն աշխատավարձի հինգհարյուրապատիկը, ապա պարտապանը զրկվում է տրանսպորտային միջոցներ վարելու իրավունքից:

ՎԻՎ օրենսգրքի 305-րդ հոդվածի 9-րդ և 10-րդ մասերն ուժը կորցրած ճանաչելու անհրաժեշտությունը պայմանավորված է երկու հանգամանքով.

ա) վարելու իրավունքից զրկելը վարչական տույժ է, պատասխանատվության միջոց, հետևաբար կարող է կիրառվել միայն վարչական զանցանքների համար: Քննարկվող դրույթը վարչական զանցակազմ չի պարունակում, իսկ պարզ ասած՝ պարտապանի կողմից  500.000 դրամ տուգանքը չվճարելը իրավախախտում չէ, հետևաբար դրա համար անձը տրանսպորտային միջոց վարելու իրավունքից չի կարող զրկվել:

բ) 500 000 դրամ տուգանքից վճարելով թեկուզ շատ փոքր մասը (օրինակ՝ 1000 դրամ), անձը փաստացի  կարող է խուսափել  տրանսպորտային միջոց վարելու իրավունքի զրկումից: Այսինքն` տվյալ դեպքում տրանսպորտային միջոց վարելու իրավունքից զրկում ներգործության միջոցի կիրառումը անարդյունավետ է: 

Վարչական պատասխանատվությունը երթևեկության բնագավառի պարբերաբար խախտումների համար, վարչական պատասխանատվության նոր միջոցների` տուգանային միավորի և տրանսպորտային միջոցներ վարելու իրավունքի կասեցման նախատեսումը, մեր կարծիքով, երթևեկության անվտանգության ապահովման հուսալի, անհրաժեշտ և պիտանի գործիքներ են: Նյութական տուգանքը, ի տարբերություն թվարկված միջոցների, չնայած խստացման միտումներին, իրավախախտումների, զոհերի, վիրավորների թիվը էապես չի կրճատում, քանի որ սոցիալական տարբեր խմբերի ներկայացուցիչների վրա թողնում է տարբեր ազդեցություն: Վարչական պատասխանատվության նոր ինստիտուտներն իրավախախտ վարորդներին նյութական լրացուցիչ զրկանքներ չեն պատճառելու, փոխարենը նպաստելու են վարչական իրավախախտումների ընդհանուր և հատուկ կանխարգելմանը:

 

3) Տեսանկարահանող կամ լուսանկարահանող սարքերով հայտնաբերված ճանապարհային երթևեկության կանոնների խախտումներով վարույթ իրականացնող մարմնի որոշումները գանգատարկելու կարգի վերանայում.

Նախագծով առաջարկվում է տեսանկարահանող կամ լուսանկարահանող սարքերով հայտնաբերված ճանապարհային երթևեկության կանոնների խախտումներով վարույթ իրականացնող մարմնի որոշումները դատական կարգով գանգատարկելու հնարավորություն տալ միայն վարչական կարգով գանգատարկվելուց և գանգատը ամբողջությամբ կամ մասնակի մերժվելուց հետո:

ՀՀ Սահմանադրության 61-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` յուրաքանչյուր ոք ունի իր իրավունքների և ազատությունների արդյունավետ դատական պաշտպանության իրավունք:

ՀՀ Սահմանադրության 75-րդ հոդվածի համաձայն` հիմնական իրավունքները և ազատությունները կարգավորելիս օրենքները սահմանում են այդ իրավունքների և ազատությունների արդյունավետ իրականացման համար անհրաժեշտ կազմակերպական կառուցակարգեր և ընթացակարգեր:

Առաջարկվող մոտեցումը չի հակասում Սահմանադրության 61-րդ հոդվածին: Նման հետևություն մեր կողմից արվում է ՄԻԵԴ իրավական դիրքորոշումը հաշվի առնելով:

Մասնավորապես՝ Գոլդեռն ընդդեմ Միացյալ Թագավորության, 1975, Ֆայեդն ընդդեմ Միացյալ Թագավորության, 1994, Աշինգդեյնն ընդդեմ Միացյալ Թագավորության, 1985, Գառսիա Մանիբառդոն ընդդեմ Իսպանիայի, 2000), Բելլետն ընդդեմ Ֆրանսիայի, 1995, Ֆիլիսն ընդդեմ Հունաստանի, 1991, Տոլստոյ Միլոսլավսկին ընդդեմ Միացյալ Թագավորության, 1995 գործերով Եվրոպական դատարանն արտահայտել է արդար դատաքննության իրավունքի և արդարադատության մատչելիության վերաբերյալ հետևյալ տեսակետը.

«Դատաքննության իրավունքը, որի մասնավոր տարր է հանդիսանում մատչելիության իրավունքը, չի հանդիսանում բացարձակ իրավունք և կարող է ենթարկվել որոշակի սահմանափակումների, հատկապես, բողոքի ընդունելիության պայմանների առնչությամբ, քանի որ այն իր էությամբ պահանջում է պետության կողմից կարգավորում, որը կարող է փոփոխվել` կախված ժամանակից և տեղից, ինչպես հասարակության, այնպես էլ կոնկրետ անձանց պահանջմունքներին և միջոցներին համապատասխան: Պետություններն այս առնչությամբ օգտվում են հայեցողության ազատությունից: Այնուամենայնիվ, դատարանի մատչելիության իրավունքը չի կարող սահմանափակվել այնպես և այն սահմաններով, որ վնասի նրա էությունը, և դրանք համապատասխանում են Կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի 1-ին կետին, եթե ունեն օրինական նպատակ և կիրառված միջոցների և դրված նպատակի միջև գոյություն ունի արդար հավասարակշռություն:»:

Ըստ ՄԻԵԴ-ի, դատարանի մատչելիության իրավունքի սահմանափակումը չպետք է նվազեցնի մատչելիության իրավունքն այն աստիճան, որ խախտվի դրա ողջ էությունը:

Կարծում ենք, որ առաջարկվող փոփոխությունը հետապնդում է օրինական նպատակ, բավարարում է հիմնական իրավունքների սահմանափակման անհրաժեշտության և համաչափության պայմաններին: Այսպես, ներկայումս ՀՀ վարչական դատարանում օրական լսվում է ՃՈ վարչական ակտերի անվավերության պահանջով 100-110 դատական գործ: Մեր ուսումնասիրությունների համաձայն՝ ՃՈ վարչական ակտերի անվավերության գործերը կազմում են վարչական դատարանում լսվող գործերի 40%-ից ավելին: Տուգանված քաղաքացիների զգալի մասը վարչական ակտերը բողոքարկում է դատական կարգով, քանի որ անվավեր ճանաչվելու դեպքում ՃՈ-ից բռնագանձվում է փաստաբանական ծախս, որի շնորհիվ փաստաբանները վարորդներին շահագրգռում և ծառայություն մատուցում են ըստ էության անվճար, այսինքն՝ ՃՈ-ի արտաբյուջեի հաշվին: ՀՀ վճռաբեկ դատարանի նախադեպային մի շարք որոշումների համաձայն՝ մի գործով փաստաբանական ծախսը 10-15.000 դրամից այլևս կազմելու է 50.000 դրամ (ՎԴ/6377/05/15 և ՎԴ/6047/05/15):

2016 թվականի ընթացքում ճանապարհային ոստիկանության կողմից կայացվել է վարչական պատասխանատվության ենթարկելու մասին 1.781.846  որոշում, որոնցից 81,2%-ը՝ տեսանկարահանող կամ լուսանկարահանող սարքերով հայտնաբերված խախտումներով: 2017 թվականի 9 ամիսների ընթացքում ճանապարհային ոստիկանության կողմից կայացվել է  վարչական պատասխանատվության ենթարկելու մասին 1.461.966 որոշում, որոնցից 82,4%-ը՝ տեսանկարահանող կամ լուսանկարահանող սարքերով հայտնաբերված խախտումներով:

2016 թվականի ընթացքում կայացված որոշումներից վերադասության կարգով բողոքարկվել է  10.251-ը, դատական կարգով՝ 8.655-ը: 2017 թվականի 9 ամիսների  ընթացքում կայացված որոշումներից վերադասության կարգով բողոքարկվել է 14074-ը, դատական կարգով՝ 5838-ը:

Այսպիսով, 2016 թվականի ընթացքում ճանապարհային ոստիկանության կողմից կայացված 1.781.846 վարչական ակտերից բողոքարկվել է 18.906-ը կամ 1,06%-ը, իսկ 2017 թվականի 9 ամիսների ընթացքում՝ 1.461.966 վարչական ակտերից  19.912-ը կամ  1,36%-ը:

2017թ. 9 ամիսների ընթացքում ՃՈ-ի դեմ ներկայացված հայցերով դատարանի կողմից կայացված 4055 վճիռներից՝

- ՃՈ դեմ կայացվել է 2325 վճիռ (57,3%),

- ՃՈ օգտին կայացվել է 1730 վճիռ (42,7%): 

2017 թվականի 9 ամիսների ընթացքում որպես փաստաբանական ծախս ՃՈ-ից բռնագանձվել է 5 մլն դրամ, սակայն այս գումարն ունի աճի միտումներ և կարող է կազմել միչև 25-30 մլն դրամ:

Առաջարկությունն ընդունելու դեպքում «թույլ» գործերը վարչական դատարանում հաճախակի չեն հայտնվի, որի արդյունքում դատական կարգով վարչական ակտերի անվավերության ճանաչումը էապես կսահմանափակվի:

Այսպիսով՝

ա) վարչական ակտերի վիճարկման վարույթի ժամկետը էապես կկրճատվի, որը խիստ ձեռնտու է վարորդներին (ներկայումս գործի դատական քննությունը առաջին և վերաքննիչ ատյաններում տևում է 1 տարուց ավելի),

բ) կխնայվեն բյուջետային միջոցները, քանի որ «թույլ» գործերը անվավեր կճանաչվեն վարչական բողոքարկման վարույթի և ոչ թե գործի դատաքննության  ընթացքում,

գ) վարչական դատարաններն էապես կբեռնաթափվեն, որի արդյունքում կխնայվեն պետության ֆինանսական միջոցները:

 

4) Նախագծով առաջարկվող այլ փոփոխությունները միտված են իրավակիրառ պրակտիկայում ի հայտ եկած որոշ խնդիրների լուծմանը: Մասնավորապես.

- Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքի 123-րդ հոդվածի 6-րդ մասի համաձայն՝ նույն հոդվածի 1-ին կամ 4-րդ մասերով նախատեսված իրավախախտում հայտնաբերելու դեպքում լիազորված մարմինը (պաշտոնատար անձը) այդ իրավախախտումը կատարած անձին իրազեկում է իրավախախտման հատկանիշները վերացնելու դեպքում վարչական պատասխանատվության չենթարկվելու հնարավորության մասին: Անձը վարչական պատասխանատվության չի ենթարկվում, եթե իրազեկումից անմիջապես հետո սկսում է իրականացնել վարչական իրավախախտման հատկանիշներն անմիջականորեն վերացնելուն ուղղված գործողություններ: Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքի 123-րդ հոդվածի 4-րդ մասով նախատեսված՝ առջևի հողմապակին թաղանթապատված վիճակում կամ լուսաթափանցելիության չափի խախտմամբ տրանսպորտային միջոցները վարելու մասով նույն հոդվածի 6-րդ մասով սահմանված՝ պատասխանատվությունից ազատելու հնարավորություն ընձեռող նորմը ժամանակին իր դրական ազդեցությունն արդեն իսկ ունեցել է, և տրանսպորտային միջոցների օրինապահ սեփականատերերն իրենց տրանսպորտային միջոցի առջևի հողմապակին արդեն իսկ բերել են սահմանված տեսքի: Նույն դրույթը, սակայն, մի շարք վարորդների կողմից չարաշահվում է: Այսպես, սկսած 2016 թվականի հունվարի 11-ից (6-րդ մասով նախատեսված դրույթն ուժի մեջ է մտել այդ օրը) մինչև 2017 թվականի սեպտեմբերի 30-ը թվով 127 տրանսպորտային միջոցի վարորդների նկատմամբ 3 և ավելի անգամ կազմվել է վարչական իրավախախտման արձանագրություն, կայացվել որոշում, այնուհետև 24 ժամվա ընթացքում իրավախախտման հատկանիշները վերացնելու հիմքով օրենսգրքի 123-րդ հոդվածի 8-րդ մասով սահմանված կարգով վերջիններս ազատվել են նշանակված տույժը կատարելու պարտականությունից (81-ը՝ 3 անգամ, 26-ը՝ 4, 7-ը՝ 5, 4-ական՝ 6 և 7, 2-ը՝ 8 և 3-ը՝ 10 և ավելի անգամ): Նշվածից ելնելով` նախագծով առաջարկվում է վերանայել հիշյալ խրախուսական նորմի կիրառման անհրաժեշտությունը և ՀՀ օրենսգրքի 123-րդ հոդվածի 4-րդ մասով նախատեսված իրավախախտման մասով այն չկիրառել:

 - Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենuգրքի 124-րդ հոդվածի 35-րդ և 37-րդ մասերով նախատեսված պատասխանատվությունից ազատելու հնարավորություն ընձեռող նորմերը հստակ չեն տարանջատում, թե որ դեպքում պետք է երկու, իսկ որ դեպքում՝ չորս անիվներով հատել «հոծ գիծ» գծանշումը, որ արարքը դիտարկվի նվազ նշանակություն ունեցող, և անձը չենթարկվի պատասխանատվության, այլ նախազգուշացվի: Մասնավորապես. Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենuգրքի 124-րդ հոդվածի 35-րդ մասի գործող խմբագրության պարագայում, եթե վարորդը տրանսպորտային միջոցների համընթաց հոսքերն իրարից բաժանող «հոծ գիծ» գծանշումը (խոսքը մինչև խաչմերուկին հասնելն արված գծերի մասին է) հատում է կողային երկու անիվներով, ապա դա չի դիտարկվում նվազ նշանակություն ունեցող, ինչն առաջ է բերում վարորդների դժգոհությունը: Նախագծով առաջարկվում է օրենuգրքի 124-րդ հոդվածի 35-րդ և 37-րդ մասերով նախատեսված` պատասխանատվությունից ազատելու հնարավորություն ընձեռող նորմերի խմբագրությունը հստակեցնել՝ նախատեսելով կանգ-գիծ, համընթաց հոսքերն իրարից բաժանող հոծ գիծ գծանշումների և հակադիր հոսքերն իրարից բաժանող գծանշումների պահանջները չկատարելու հետ կապված հստակ չափանիշներ:

- Նախագծով առաջարկվում է նաև օրենսգրքի 283-րդ հոդվածից հանել գործի վերաբերյալ որոշումից հրաժարվելու դեպքում հրաժարվելու մասին անդորրագրի վրա պարտադիր ստորագրելու վերաբերյալ դրույթը, քանի որ գործնականում այդ նորմը կիրառելի չէ, և փորձը ցույց է տվել, որ որոշումը ստանալուց հրաժարվող ոչ մի հասցեատեր իր հրաժարվելու փաստը չի հավաստում ստորագրությամբ, այլ պարզապես հրաժարվում է որևէ գործողություն կատարելուց:

 

  1. Նախագծի մշակման գործընթացում ներգրավված ինստիտուտները և անձինք

Իրավական ակտի նախագիծը մշակվել է Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանության իրավաբանական վարչության կողմից:

 

  1. Իրավական ակտի կիրառման դեպքում ակնկալվող արդյունքը

Նախագծի ընդունումը հնարավորություն կտա վերականգնել երթևեկության անվտանգության ապահովման ոլորտում վարչական պատասխանատվության արդարության սկզբունքը, տուգանային միավորների համակարգի ներդրումը, որպես ճանապարհային երթևեկության անվտանգության ապահովման իրավական գործիք, միտված կլինի վարչական իրավախախտումների ընդհանուր և անհատական կանխարգելմանը և վարչական պատասխանատվության միջոցների ուղղիչ գործառույթի ապահովմանը, տուգանքների չափերի վերանայման և վարչական պատասխանատվության նոր մեխանիզմների կիրառման արդյունքում կթեթևանա ՀՀ քաղաքացիների սոցիալական բեռը:

 

Օրենքի գործողության նկատմամբ հսկողությունը

Տուգանային միավորների համակարգի ներդրումը նախատեսվում է իրականացնել ոստիկանությունում պարեկային ոստիկանության՝ շարժական-շուրջօրյա պարեկային ստորաբաժանումների ստեղծմանը զուգահեռ:

Պարեկային տրանսպորտային միջոցները հագեցած են լինելու տեխնիկական և ծրագրային միջոցներով, որոնք հնարավորություն կտան իրականացնելու տրանսպորտային միջոցների նույնականացում համարանիշերի միջոցով՝ ավտոմատ ճանաչման եղանակով, ինտեգրված կլինեն տուգանային միավորների համակարգին և ավտոմատ կարտապատկերեն տրանսպորտային միջոցը հետախուզման մեջ գտնվելու փաստը, սեփականատիրոջ կամ շահագործողի վարորդական վկայականի կարգավիճակը (միավորների քանակ, կասեցում, զրկում): Բացի դրանից, տեխնիկական և ծրագրային միջոցների կիրառմամբ հնարավոր կլինի նույնականացնել վարորդին վարորդական վկայականի միջոցով՝ ավտոմուտքագրման եղանակով:


  • Обсуждалось

    27.11.2018 - 12.12.2018

  • Тип

    Закон

  • Область

    Безопасность, Уголовное законодательство, Конституционное и административное законодательство, Защита общественного порядка, обеспечение общественной безопасности и общественная полиция, Безопасность дорожного движения

  • Министерство

    Полиция

Отправить письмо автору проекта

Ваше предложение будет опубликовано на сайте в течение 10 рабочих дней

Отмена

Просмотры 28098

Принт

Предложения

Գեւորգ Հայրապետյան

12.12.2018

«Վարչարարության հիմունքների և վարչական վարույթի մասին» ՀՀ օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» օրենքի նախագծի վերաբերյալ Գտնում եմ, որ «Վարչարարության հիմունքների և վարչական վարույթի մասին» ՀՀ օրենքում փոփոխություն կատարելն անհրաժեշտ չէ, հանել «, ինչպես նաև ուժի մեջ մտնելը և անբողոքարկելի դառնալը» բառերը պետք է պահպանել հետեւյալ պատճառաբանություններով. 1. «Վարչարարության հիմունքների և վարչական վարույթի մասին» օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» օրենքի նախագծով առաջարկվում է օրենքի 88-րդ հոդվածի 4-րդ մասից հանել «, ինչպես նաև ուժի մեջ մտնելը և անբողոքարկելի դառնալը» բառերը: Հիմնավորումը հետեւյալն է՝ «(...) գործնականում այս պահանջը կատարելն անհնար է, քանի որ վարչական ակտի ուժի մեջ մտնելը և անբողոքարկելի դառնալը հավաստող ապացույցներ օբյեկտիվորեն լինել չեն կարող: Դա ընդամենը տեղեկատվություն է, որն առաջանում է ծանուցման վերաբերյալ ապացույցի և դրանից հետո օրենքով սահմանված անբողոքարկելիության ժամանակահատվածի համադրման արդյունքում:»: Այսպես, Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքի 251-րդ հոդվածը տալիս է ապացույցի հասկացությունը՝ «Վարչական իրավախախտման վերաբերյալ գործի ապացույցներ են համարվում ցանկացած այն փաստական տվյալները, (...):»: Համադրելի ձեւակերպում է տալիս նաեւ ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի 104-րդ հոդվածը՝ «Քրեական գործով ապացույցներ են ցանկացած փաստական տվյալները (...)»: ՀՀ օրենսդրությունը բացահայտում է նաեւ «տեղեկություն» եզրույթի հասկացաությունը. այսպես, «Տեղեկատվության ազատության մասին» ՀՀ օրենքի 3-րդ հոդվածի համաձայն՝ տեղեկություն է «(...) անձի, առարկայի, փաստի, հանգամանքի, իրադարձության, եղելության, երևույթի վերաբերյալ օրենսդրությամբ սահմանված կարգով ստացված և ձևավորված տվյալներ (....)»: Ինչպես բխում է վերոնշյալից՝ տեղեկությունը (տեղեկատվությունը) նույնանում է տվյալների հետ, ուստի, որպես ապացույց կարող են հանդես գալ նաեւ վերաբերելի եւ թույլատրելի տեղեկությունները: Հետեւաբար, առարկայազուրկ է հիմնավորման մեջ նշված այն հետեւությունը, թե «(...) ապացույցներ օբյեկտիվորեն լինել չեն կարող: Դա ընդամենը տեղեկատվություն է (...)», քանի որ ցանկացած տեղեկություն (տեղեկատվությունը)՝ այդ թվում՝ ցանկացած փաստերի կամ իրադարձությունների կամ եղելությունների կամ հանգամանքների համադրության արդյունքում ստացված տեղեկություն կարող է համարվել ապացույց, լինել վերաբերելի կամ ոչ այնքան, լինել թույլատրելի կամ ոչ, ամբողջությամբ կամ մասամբ հաստատել այս կամ այն հանգամանքը կամ ոչ: 2. Օրենքի նախագծի հիմնավորման մեջ նաեւ նշված է, որ «(...) գործնականում այս պահանջը կատարելն անհնար է, քանի որ վարչական ակտի ուժի մեջ մտնելը և անբողոքարկելի դառնալը հավաստող ապացույցներ օբյեկտիվորեն լինել չեն կարող: (...)»: Այս պնդումն առարկայազուրկ է, քանի որ հենց վարչական մարմինն է իր կողմից վարչական ակտը հասցեատիրոջը հասցնելու վերաբերյալ ապացույցները (տեղեկությունները, տվյալները) տնօրինողը: Այսպես, վարչական ակտը փոստային ծառայության միջոցով առաքելու դեպքում վարչական մարմինը (ոստիկանությունը, ներառյալ՝ ՃՈ-ն) վարչական ակտն առաքված լինելու մասին հետադարձ ծանուցում են ստանում հասցեատիրոջ կամ նրա ներկայացուցչի ստորագրությամբ եւ ամսաթվով: Հետեւաբար, առկա է լինում փաստաթղթի տեսքով ապացույց վարչական ակտը հանձնելու օրվա վերաբերյալ, ինչն էլ ելակետային է օրենսդրության կարգավորումների համաձայն այդ օրվանից սկսած վարչական ակտն ուժի մեջ մտնելու եւ անբողոքարկելի դառնալու ամսաթվելը հաշվելու համար: Ուստի, հետադարձ փաստաթղթի վրա նշված ամսաթիվը եւ օրենքի կարգավորման համադրությունը (վկայակոչումը, մատնշումը) ապացույց կհանդիսանան վարչական ակտն ուժի մեջ մտնելու կամ անբողոքարկելի դառնալու մասին: Հարկ է նշել, որ Հայաստանի Հանրապետության հրապարակային ծանուցումների պաշտոնական կայքի միջոցով էլեկտրոնային եղանակով վարչական ակտի մասին ծանուցելու դեպքում նույնպես վարչական ակտն ամրագրվում է կայքում, հասանելի եւ տեսանելի է, հնարավոր է լուսապատճենել կամ էլեկտրոնային քաղվածքի տեսքով պահպանել: Ուստի, քանի որ էլեկտրոնային եղանակով ծանուցումը նույնպես ամրագրվում է նյութական կրիչով, ապա առկա է լինում էլեկտրոնային կամ դրանից պատճենված թղթային ապացույց վարչական ակտը հանձնելու օրվա վերաբերյալ, ինչն էլ ելակետային է օրենսդրության կարգավորումների համաձայն այդ օրվանից սկսած վարչական ակտն ուժի մեջ մտնելու եւ անբողոքարկելի դառնալու ամսաթվելը հաշվելու համար: Արդյունքում, եւ առցանց, եւ թղթային ձեւով վարչական ակտի մասին ծանուցում իրականացնելու դեպքում վարչական մարմնի (մասնավորապես ՃՈ-ի) մոտ առկա են լինում էլեկտրոնային կամ թղթայինկրիչների տեսքով ապացույցներ վարչական ակտը հանձնելու օրվա վերաբերյալ, ուստի գործնականում Օրենքի պահանջը կատարելն հնարավոր է, քանի որ վարչական ակտի ուժի մեջ մտնելը և անբողոքարկելի դառնալը հավաստող ապացույցներ օբյեկտիվորեն կարող են լինել եւ առկա են: Ամեն դեպքում եթե որեւէ այլ վարչական մարմնի մոտ նման ապացույցներ չեն ձեւավորվում (օրինակ, փոստային առաքումն իրականացվում է առանց հետադարձ ծանուցման կամ ոչ թե պատվիրված նամակով (որը վերադարձվում է կամ որի ընթացքին հետեւելը հնարավոր է), այլ հասարակ նամակի միջոցով), ապա դա չի նշանակում, որ նման ապացույցներ օբյեկտիվորեն չեն կարող լինել: Հետեւաբար, գտնում եմ, որ եթե անգամ առկա է որեւէ վարչական մարմին, որն իր վարչական ակտերն առաքում է առանց հետադարձ ծանուցման կամ հասարակ առաքմամբ (ոչ պատվիրված նամակով), ապա անհրաժեշտ է ոչ թե փոխել գործող կարգավորումները, այլ պետք է ապահովել, որ վարչական մարմինն ունենա առնվազն վերոնշյալ հնարավորություններից որեւէ մեկով իր առաած վարչական ակտը հանձնված համարելու ժամկետին հաղորդակցվելու հնարավորություն: Օրենքի գործող կարգավորումը պահելու անհրաժեշտության վերաբերյալ՝ ստորեւ: 3. Հարկ է հիմնավորել նաեւ գործող իրավակարգավորման պահպանման անհրաժեշտությունը: Այսպես, օրենսդիրը «Վարչարարության հիմունքների և վարչական վարույթի մասին» օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» օրենքի նախագծով առաջարկվում է օրենքի 88-րդ հոդվածի 4-րդ մասում նշում է, որ հարկադիր կատարման վերաբերյալ գրությունում ի թիվս այլնի պետք է նշվեն նաեւ վարչական ակտն անբողոքարկելի դառնալու տարին, ամիսը և ամսաթիվը: Բացի նման տեղեկություն գրությամբ հայտնելու պահանջը՝ Օրենքով վարչական մարմնի վրա պարտավորություն է դրվում ապացույցով հաստատել իր վկայակոչած հանգամանքը, ինչը բնական է, քանի որ վարչական ակտի անբողոքարկելի դառնալը մի քանի այլ փաստերի (վարչական ակտի մասին ծանուցվելու (այն հանձնված լինելու), վարչական ակտն ուժի մեջ մտնելու եւ ուժի մեջ մտնելուց հետո բողոքարկման ժամկետն ավարտվելու) առկայության դեպքում վրա հասնող ժամկետ է՝ կախված ոչ միայն վարչական մարմին, այլ նաեւ առաքման ծառայության աշխատանքից (փոստային առաքման ժամկետներ, էլեկտրոնային ծանուցման դեպքում ծրագրային խնդիրներ եւ այլն): Նմանապես, թեեւ Օրենքը նախատեսել է, որ հարկադիր կատարման վերաբերյալ գրությունում ի թիվս այլնի պետք է նշվեն վարչական ակտն ընդունելու տարին, ամիսը և ամսաթիվը, դրամական պահանջը հարկադիր կատարման ներկայացնելու տարին, ամիսը և ամսաթիվը, սակայն վարչական ակտն ուժի մեջ մտնելը պարզելու համար այդ տվյալները բավարար չեն, այլ այն նույնպես կախված է այլ փաստերի (վարչական ակտի մասին ծանուցվելու (այն հանձնված լինելու)) առկայությունից եւ առաքման ծառայության աշխատանքից: Հետեւաբար, օրենքով նման ապացույցներ պահանջելը կարեւոր է հավաստիանալու համար, որ վարչական մարմինը չի սխալվել վարչական ակտի ուժի մեջ մտնելը հաշվարկելու հարցում կամ սխալմամբ կամ դիտավորյալ գրությամբ անբողոքարկելիության սխալ ժամկետ չի նշել: Ընդ որում, փորձելով հիմնավորել Օրենքում նման դրույթի անհրաժեշտությունը՝ հարկ է նշել, որ պրակտիկայում լինում են դեպքեր, երբ վարչական մարմինը սխալվում է: • Վարչական ակտի անբողոքարկելիության ժամկետի վերաբերյալ օրինակ պրակտիկայից - իմ նկատմամբ կայացված վարչական ակտերից մեկով ՃՈ-ն վարչական ակտն առաքման է հանձնել 2018 թվականի սեպտեմբերի 19-ին, սակայն առաքման ծառայությունն այն ինձ առաքել է սեպտեմբերի 24-ին, իսկ ՃՈ-ն սխալմամբ վարչական ակտի անբողոքարկելիության ժամկետները հաշվարկելու համար հիմք է ընդունել առաքման հանձնելու իր ամսաթիվը: Կամ մեկ այլ օրինակ վերաբերում է վարչական ակտերի ուժ մեջ: • Վարչական ակտն ուժի մեջ մտնելու ժամկետի հաշվարկման վերաբերյալ օրինակ պրակտիկայից - ՃՈ-ի պահանջով իմ նկատմամբ կատարողական վարույթ է հարուցվել 5 չծանուցված վարչական ակտերով: Այսպես, վարչական ակտերը ՃՈ-ն չէր կարողացել հանձնել փոստային ծառայության միջոցով, չէր տեղադրել նաեւ Հայաստանի Հանրապետության հրապարակային ծանուցումների պաշտոնական azdarar.am կայքում: Հաշվի առնելով, որ վարչական ակտի ուժի մեջ մտնելը կապված է այն հասցեատիրոջը հանձնելու ամսաթվի հետ (ուժի մեջ է մտնում հանձնելու հաջորդ օրը), ապա ստացվում է, որ իմ նկատմամբ 5 անգամ կատարողական վարույթ է հարուցվել ուժի մեջ չմտած վարչական ակտերի կատարման նպատակով: Գտնում եմ, որ մի անձի (իմ) դեպքում 5-6 նման սխալները բավարար վիճակագրություն են վարչական մարմնի սխալվելու հավանականությունը հաստատելու համար: Հարկ է նշել, որ սխալվելու հավանականությունը բացառելու կամ նվազեցնելու վերաբերյալ նման կարգավորումները մի կողմից կարեւոր են անձանց իրավունքերին ոչ իրավաչափ միջամտությունը կանխելու համար, մյուս կողմից հետագայում վարչական մարմնին կազատեն ոչ իրավաչափ (սխալի կամ սխալմունքի կամ անփութության կամ աշխատակցի դիտավորության) հետեւանքով անձին հասցված վնասի հատուցման անհրաժեշտությունից:

Ինովացիոն տեխնոլոգիաները կոռուպցիայի դեմ պայքարում ՀԿ

11.12.2018

Անհրաժեշտությունը Փոփոխությունների անհրաժեշտությունը պայմանավորված է ՃՈ-ում վարորդ-պետավտոտեսուչ հարաբերություններում կոռուպցիոն ռիսկերը վերացնելու, մի շարք նոր համակարգերի ներդրման, ճանապարհային ոստիկանի աշխատանքը պարզեցնելու, ճանապարհային ոստիկանի աշխատանքը շատ հեշտ վերահսկելու, արդար պայմաններ ապահովելու բոլոր քաղաքացիների հանդեպ, բացառելու ծանոթ-բարեկամ հարաբերությունները Կարգավորման նպատակը և բնույթը Վերը նշված խնդրներին լուծում տալու համար առաջարվում է Ճանապարհային Ոստիկանությունում ներդնել նոր համակարգեր, որոնք հնարավորություն կտան կիրառել այն մեխանիզմները, որոնք հնարավորություն են տալիս ժամանակակից տեխնոլոգիաները, որի հետևանքով աշխատանքի վերահսկումը կդառնա շատ պարզ, իսկ հակաօրինական քայլերը անմիջապես տեսանելի: Ընթացիկ իրավիճակը և խնդիրները ՃՈ-ում առկա խնդիրներից ամենամեծը կոռուպցիան է, որի հետևանքով օրենքը ոչ բոլորի համար է հավասար գործում: Գործող օրենսդրությունը որոշ իրավահարաբերություններ ամբողջությամբ և հստակ չի կարգավորում, իսկ որոշ փաստացի գոյություն ունեցող իրավահարաբերություններ ընդհանրապես դուրս են մնացել օրենսդրական կարգավորումներից, ինչը լուրջ խնդիրներ կարող է առաջացնել ինչպես իրավակիրառ մարմինների, այնպես էլ ճանապարհային երթևեկության մասնակիցների համար՝ մասնավորապես չտուգանելու պարագայում կարող է ստեղծվել անպատժելիության մթնոլորտ, որը արդար չէ օրենքին ենթարկվող քաղաքացիների հանդեպ, մյուս կողմից արդար չէ տուգանել մի օրինազանցին,իսկ մյուսին ներել կախված տրամադրությունից, զբաղեցրաց պաշտոնից ու դիրքից, ծանոթությունից և այլն: Ներկայումս ՃՈ-ում ներդրվում է բալային համակարգ, որը առանց այսպիսի վերահսկող համակարգի ներդրման նույնիսկ մեծացնում է կոռուպցիոն ռիսկերը: Այս պարագայում երբ որոշակի քանակությամբ բալերը լրանալուց հետո նախատեսված է վարորդական իրավունքի զրկում 6 ամսով, որոշ վարորդներ վարորդական իրավունքից չզրկվելու համար պատրաստ կլինեն շատ ավելի մեծ կաշառք առաջարկել արձանագրությունը չկազմելու համար, քան նախատեսում է տվյալ իրավախախտումը: Աշխատանքի կազմակերպումը  Աշխատանքի ընթացքում ճանապարհային ոստիկանը նշում է ծրագրում թե կոնկրետ ինչ աշխատանք է կատարում տվյալ պահին(ազատ շրջայց, ուղեկցում, հանձնարարություն և այլն.):  Երբ ազատ շրջայց է կատարում , խախտում նկատելուց մեքենան կանգնացնելուց ծրագրում մուտքագրում է կանգնացրած մեքենայի պետհամարանիշը, կատարած խախտումը, որից հետո մոտենում վարորդին:  Վարորդին մոտենալուց , խախտումը ներկայացնելուց և փաստաթղթերը պահանջելուց հետո, ծրագրում մուտքագրում է խախտման տեսակը, մեքենայի տվյալները, վարորդի տվյալները:  Ծրագիրը նշված տվյալները ներմուծելուց հետո, դրանք ստուգում է բազայում՝արդյոք նախկինում եղել են խախտումներ, ներում շնորհվել են այդ խախտումների համար թե ոչ և ստուգելուց որոշում է տուգանել վարորդին թե ներում շնորհել, և դա արդեն գրանցվում է տվյալների բազայում, իսկ որոշում կայացնում է հիմնվելով այն փաստի վրա, թե որոշակի ժամանակահատվածում տվյալ վարորդը ունեցել է խախտում, թե ոչ:  Մեքենայում եղած տպիչի միջոցով տպում է արձանագրությունը և այն վարորդի կողմից ստորագրելուց հետո բաց թողնում վերջինիս: • Եթե վարորդը համաձայն է արձանագրության հետ, ապա ստորագրելուց հետո ոստիկանը ծրագրում նշում է համաձայնության մասին: • Եթե վարորդը համաձայն չէ, ապա ծրագրում նշվում է անհամաձայնության մասին, և հետագայում տվյալ դեպքերի վրա լրացուցիչ ուշադրություն է դարձվում: Ծրագրում եղած որևէ կետի ոչ պատշաճ կատարելու դեպքում ծրագիրը ավտոմատ առանձնացնելու է դրանք: Օր՝ կանգնացնելու պահին դրված է մեքենայի համարը , բայց հետագայում արձանագրությունը կազմվել է այլ մեքենայի վարորդի տվյալներով: Մեքենայի համարը դրված է և խախտումը նշված է, բայց կանգնացնելուց հետո չի լրացվել վարորդի տվյալները: Կանգնեցրել է ավելի կոպիտ իրավախախտման համար, բայց արձանագրել ավելի մեղմ խախտում: Համակարգի հնարավորությունները  Ավտոմատացնելու ողջ գործընթացը՝ վարորդին կանգնացնելու պահից մինչև վարչական իրավախախտման արձանագրում:  Շատ արագ օգտագործել բոլոր հնարավորությունները, որոնք մեզ տալիս են նորագույն տեխնոլոգիաները:  Ստեղծել հնարավորություն շատ ավելի հեշտ անկանխիկ վճարելու, ստեղծելով կապ QR կոդի և վճարային համակարգերի միջև:  Ներդնել զեղչային համակարգ, որը հնարավորություն կտա ստանալու զեղչեր տուգանքը արագ վճարելու դեպքում, որը շահագրգռում է վարորդներին՝ հաշվի առնելով տարբեր երկրների պրակտիկան: Տվյալ պարագայում առաջին հայացքից կարող է թվալ, որ այս համակարգը օգնում է սոցիալապես ապահով խավին, իսկ անապահով խավը միևնույնն է դրանից չի շահելու, բայց կարելի է նայել մեկ այլ տեսանկյունից երբ անապահով խավը միևնույնն է գիտակցում է, որ պետք է վճարի կատարած իրավախախտման համար սահմանված տուգանքը և գոնե հնարավորություն կունենա որոշակի տոկոսով քիչ վճարելու:  Ներդնել բալային համակարգ, որը հնարավորություն կտա որոշակի բալերը, որոշակի ժամանակահատվածում սպառելուց հետո, բարձր ռիսկայնույան վարորդներին զրկել վարորդական վկայականից և տալ վկայական միայն քննություն հանձնելուց հետո, որովհետև հայտնի է որ, մինչ այս հասարակության մի ստվար զանգված վարորդական իրավունքի վկայական ձեռք է բերել ինչ-ինչ ճանապարհներով: Այսպիսի համակարգը հնարավորություն կտա ինչ որ չափով շտկել ստեղծված իրավիճակը:  Ապահովել մաքսիմալ հսկողություն ճանապարհային ոստիկանին, օրինակ՝ քանի մեքենա է ստուգվել տվյալ օրը, կամ ինչ գործառույթի է նա իրականացրել ծառայության ընթացքում(ազատ շրջայց, հատուկ միջոցառումներ, ուղեկցում և այլն):  Տեսնել ամեն մի ճանապարհային ոստիկանի կողմից կազմված արձանագրությունները կամ ներումները, ինչպես նաև ցանկացած քայլ օնլայն ռեժիմում:  Հետևելու պետավտոտեսուչի տեղաշարժին ողջ օրվա ընթացքում GPS-ի միջոցով:  Ստեղծել բազա, որը ցույց կտա թե որ վարորդը ինչ խախտման համար երբ է ներվել , որպեսզի հաջորդ կրկնվելու դեպքում նրա վրա կազմվի արձանագրություն, և վարորդը ոչ թե դժգոհի, այլ գիտակցաբար ընդունի , որ նախորդ անգամ իրեն արդեն ներել են:  Հաշված վայրկյանների ընթացքում տարբեր ֆիլտրներով կազմել հաշվետվություն: • Տվյալ վարորդի կողմից կատարված խախտումների վերաբերյալ • Տվյալ ոստիկանի կողմից արձանագրված տուգանքների վերաբերյալ • Տարբեր ժամանակահատվածում գրված վարչական իրավախախտումների քանակի, չափի , կրկնվող խախտումների մասին և այլն:  Տեսնելու վճարված և չվճարված տուգանքները տարբեր ժամանակահատվածներում կամ տարբեր վարորդների կողմից:  Հնարավորություն տեսնելու բոլոր այն միջամտությունները , որոնք կարվեն լիազորված ոստիկանների կողմից: Ռիսկեր Համակարգի ամբողջական ներդրումից հետո կոռուպցիոն և այլ ռիսկերը հասցվում են մինիմալի, աշխատանքի ընթացքում ամեն քայլը հաջորդում և վերահսկում է նախորդին և որևէ քայլի անհամապատասխանությունը ակնհայտ տեսանելի է դարձնում: Վերահսկողություն Վերահսկող մարմնի համար ծրագիրը կունենա առանձին բաժին, որը հնարավորություն կտա օնլայն ռեժիմում վերահսկել ճանապարհներին ՃՈ աշխատակիցներին պլանշետների միջոցով և գրասենյակային բաժին, որտեղ ծրագիրը ավտոմատ կերպով կառանձնացնի բոլոր քայլերի անհամապատասխանությունները, ինչպես նաև վարորդների անհամաձայնությունները կապված տուգանքների հետ, որոնք հետագայում կարող են դառնալ առանձին վերանայման առարկա: Ակնկալվող արդյունք Ծրագրի ամբողջական ներդրումից հետո ունենում ենք՝  Ամբողջական ավտոմատացված համակարգ  Մաքսիմալ վերահսկողություն ՃՈ աշխատակիցներին  Ստեղծել հավասար պայմաններ բացառապես բոլոր վարորդների համար, անկախ դիրքից, պաշտոնից, ունեցած բարեկամական կամ ընկերական կապից և այլն  Հնարավորություն շատ հեշտությամբ ներդնելու նոր համակարգեր (զեղջային, բոնուսային, բալային և հետագայում նաև այլ մտահղացումներ)  Հնարավորություն բացառելու կոռուպցիոն ռիսկերը և ամբողջությամբ վերահսկելու ամեն քայլը  Վերջ է դրվում հասարակության որոշակի հատվածին ամեն վարկյան տուգանելու պրակտիկային և օրենքը գործում է հավասար բացառապես բոլորի հանդեպ

Ինովացիոն տեխնոլոգիաները կոռուպցիայի դեմ պայքարում ՀԿ

11.12.2018

«Ինովացիոն տեխնոլոգիաները կոռուպցիայի դեմ պայքարում» հասարակական կազմակերպությունը կողմ է ԲԱՐԵՓՈԽՈՒՄՆԵՐԻՆ, բայց ոչ այս ձևաչափով և ժամանակահատվածում, երբ չկան լիարժեք վերահսկողության համակարգեր, չկա վարչական արձանագրությունը կազմելու ավտոմատացված համակարգ, որպեսզի արձանագրված իրավախախտումը անմիջապես երևա տվյալների բազայում և կարծում ենք այս պարագայում բալային համակարգի ներդնումը նույնիսկ մի քանի անգամ կմեծացնի կոռուպցիոն ռիսկերը: Նախագծով առաջարկվում է տուգանային միավորներ կիրառել նաև «Տեսանկարահանող և լուսանկարահանող սարքերով հայտնաբերված իրավախախտումների մասով», որը հետագայում հնարավոր է ավելնորդ քաշքշուքների և դժգոհությունների առիթ դառնա, ինչպես նաև երբեմն հնարավոր է խնդիրներ առաջանան սեփականատերերի համար անմեղությունն ապացուցելու հարցում: «Ինովացիոն տեխնոլոգիաները կոռուպցիայի դեմ պայքարում» հասարակական կազմակերպությունը կազմել և մշակել է ծրագիր, որի ներդրման պարագայում հնարավորություն կունենանք ի սպառ վերացնել կոռուպցիոն ռիսկերը, ներդնել արդեն նոր համակարգեր (բալային, զեղջային, բոնուսային և այլն.), պարզեցնել ճանապարհային ոստիկանի աշխատանքը և լիարժեք վերահսկել այն, արդար պայմաններ ապահովելու բոլոր քաղաքացիների հանդեպ, բացառելով ծանոթ-բարեկամ հարաբերությունները և այլն:

Узнать больше