«Եկամտային հարկի տարեկան հաշվարկում (հայտարարագրում) հայտարարագրման ոչ ենթակա նվազեցվող (չհարկվող) եկամուտների տեսակներ կամ շեմեր սահմանելու մասին» և «Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2023 թվականի հունիսի 29-ի N 1067-Ն որոշման մեջ լրացումներ կատարելու մասին»

Հիմնավորում

«Եկամտային հարկի տարեկան հաշվարկում (հայտարարագրում) հայտարարագրման ոչ ենթակա նվազեցվող (չհարկվող) եկամուտների տեսակներ և շեմեր սահմանելու մասին» և «Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2023 թվականի հունիսի 29-ի N 1067-Ն որոշման մեջ լրացումներ կատարելու մասին» ՀՀ կառավարության որոշումների նախագծերի վերաբերյալ

1.   Իրավական ակտի անհրաժեշտությունը (նպատակը). Նախագծերի նպատակը Հայաս­­­տանի Հանրապետությունում ֆիզիկական անձանց եկամուտների հայ­տա­րարագրման համա­կարգի պարզեցման և բարելավման շրջանակներում եկամտային հարկի տարե­կան հաշ­վար­կում (հայտարարագրում) հայտարարագրման ոչ ենթակա նվազեցվող (չհար­կվող) եկա­մուտ­ների տեսակներ և շեմեր սահմանելն է:

2.  Կարգավորման հարաբերությունների ներկա վիճակը և առկա խնդիրները.

ՀՀ ազգային ժողովի կողմից 2025 թվականի հոկտեմբերի 24-ին ընդունված՝ Հայաստանի Հանրապետության հարկային օրենսգրքում լրացումներ և փոփոխություններ կատարելու մասին ՀՀ օրենքով էականորեն պարզեցվել է ֆիզիկական անձանց եկամուտների հայտա­րա­րագր­ման համակարգը: Մասնավորապես, սահմանվել է, որ հայտարարագրման ենթակա չեն ընտանիքի անդամներից ստացվող՝ նվազեցվող (չհար­կվող) եկամուտները: Սահ­ման­վել է նաև, որ եկամտային հարկի հաշվարկ (հայտարարա­գիր) ներկայացնելու պարտավո­րու­թյուն կրող ֆիզի­կական անձի ընտանիքի անդամներ են համարվում նրա ամուսինը, ծնող­ները, քույրերը, եղբայրները, զավակները (որդեգրողներն ու որդեգրվածները), պապերը, տատերը և թոռները:

Միաժամանակ, սահմանվել է, որ Կառավարությունը իրավասու է սահմանել եկամտային հարկի տարեկան հաշվարկում (հայտա­րա­րագ­րում) հայտարարագրման ոչ ենթակա այլ եկա­մուտ­ների տեսակներ կամ շեմեր:

Խնդիրն այն է, որ Կառավարության որոշմամաբ հայտարարագրման ոչ ենթակա այլ եկա­մուտ­ների տեսակներ կամ շեմեր սահմանված չեն։

3.  Առկա խնդիրների առաջարկվող լուծումները. Նախագծերով առաջարկվում է սահմա­նել հայտարարագրման ոչ ենթակա նվազեցվող (չհարկվող) եկամուտների տեսակներ և շեմեր, ինչպես նաև ՀՀ կառավարության 2023 թվականի հունիսի 29-ի «Սոցիալական ծախսերի տեսակ­­ների առանձին ուղղությունները, ընտանիքի անդամների շրջանակը և սոցիալական ծախ­­սերի փոխհատուցման առավելագույն չափերը սահմանելու մասին» թիվ 1067-Ն որոշման դրույթները համապատասխանեցնել ՀՀ հարկային օրենսգրքով սահմանված կարգավորումնե­րին:

Նախագծերով, մասնավորապես, առաջարկվում է սահմանել, որ հայտարարագրման ենթակա չեն՝

1)   ստացվող վարկերի գումարները, բացառությամբ պարտատի­րոջ կողմից վարկի գումար­ների զիջման կամ որևէ այլ ձևով այդ գումար­ները չվերադարձնելու մասին պարտատիրոջ հետ համաձայնության դեպքերի (այդ թվում` օրենքով սահմանված հայցային վաղեմության ժամկետը լրանալու պահին),

2)  Հայաստանի Հանրապետության հարկային օրենսգրքի 156-րդ հոդվածի վերջին պար­բե­րու­թյամբ սահմանված ընտանիքի անդամ չհամարվող ֆիզիկական անձանցից մինչև 5 միլիոն ՀՀ դրամը ներառյալ միանվագ ստացվող փոխառությունների գումար­ները, բացառությամբ պար­տատի­րոջ կողմից փոխա­ռության գումարների զիջման կամ որևէ այլ ձևով այդ գումար­ները չվերադարձնելու մասին պարտատիրոջ հետ համաձայնության դեպքերի (այդ թվում` օրենքով սահմանված հայցային վաղեմության ժամկետը լրանալու պահին),

3)  Հայաստանի Հանրապետության ազգային հավաքականի կազմում միջազգային մրցույթ­նե­րում հաղթած մարզիկների և մարզիչների մրցանակները, ինչպես նաև պետական պար­գևները (մրցա­նակ­ները),

4)  գործատուի կողմից առողջության ապահովագրության համար կատարվող ապահովա­գրա­վճարները` եկամտի ստացման յուրաքանչյուր ամսվա հաշվով մինչև 10 հազար դրամի չափով,

5)  մրցույթներում ստացվող դրամական և իրային մրցանակների արժեքը` յուրաքանչ­յուր մրցա­­նակի դեպքում 50 հազար դրամը չգերազանցող չափով,

6)  Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրության համաձայն՝ ժառանգության և (կամ) նվի­րատվության կարգով Հայաստանի Հանրապետության հարկային օրենսգրքի 156-րդ հոդ­վածի վերջին պարբերությամբ սահմանված ընտանիքի անդամ չհամարվող ֆիզիկական անձան­­ցից, մինչև 300 հազար ՀՀ դրամը ներառյալ արժեքով ստացվող գույքը և (կամ) դրա­մա­կան միջոցները, բացառությամբ Հայաստանի Հանրապետության հարկային օրենսգրքի 145-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետով սահմանված՝ բազմաբնակարան (այդ թվում՝ բազմա­ֆունկ­ցիո­նալ) շենքի, ստորաբաժանված շենքի կառուցապատող համարվող ֆիզիկական անձից նվիրատ­վու­թյան կարգով ստացվող գույքի,

7)  ոչ առևտրային կազմակերպություններից մինչև 300 հազար ՀՀ դրամը ներառյալ չափով անհա­տույց ստացվող ակտիվները, աշխատանքները, ծառայությունները,

8)  սեփականության իրավունքով ֆիզիկական անձին պատկանող գույքի օտարումից Հայաս­­տանի Հանրապետության հարկային օրենսգրքի 156-րդ հոդվածի վերջին պարբե­րու­թյամբ սահմանված ընտանիքի անդամ չհամարվող անհատ ձեռնարկատեր և նոտար չհան­դի­սա­ցող ֆիզիկական անձանցից ստացվող եկամուտները, բացառությամբ՝ Հայաստանի Հանրա­պե­տության հարկային օրենսգրքի 145-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետով սահմանված` բազ­մաբնակարան (այդ թվում` բազմաֆունկցիոնալ) շենքի, ստորաբաժանված շենքի կառուցա­պա­տող համարվող (համարված) ֆիզիկական անձի կողմից շենքի, դրա բնակարանների, շինու­թյունների (այդ թվում` անավարտ, կիսակառույց) կամ այլ տարածքների (առանց ընդհանուր բաժ­­նային սեփականություն հանդիսացող ոչ բնակելի տարածքների) օտարումից ստացվող եկա­մուտների, ինչպես նաև Հայաս­տանի Հանրապետության հարկային օրենսգրքի 147-րդ հոդ­վածի 1-ին մասի 38-րդ կետով սահմանված հողամասի (անկախ հողամասի նպատակային նշա­նա­կությունից) օտարումից ստացվող եկամուտների։

4.  Կարգավորման առարկան. Նախագծերի կարգավորման առարկան եկամտային հարկի տարեկան հաշվարկում (հայտարարագրում) հայտարարագրման ոչ ենթակա նվազեցվող (չհարկ­վող) եկամուտների տեսակներն ու շեմերն են:

5.  Նախագծի մշակման գործընթացում ներգրավված ինստիտուտները և անձինք. Նախագծերը մշակվել են ՀՀ ֆինանսների նախարարության կողմից:

6.  Իրավական ակտի կիրառման դեպքում ակնկալվող արդյունքը. Նախագծերի ընդուն­ման արդյունքում ակնկալվում է սահմանել եկամտային հարկի տարեկան հաշվարկում (հայ­տա­րա­րագրում) հայտարարագրման ոչ ենթակա նվազեցվող (չհարկվող) եկամուտների տեսակներ և շեմեր:

Միաժամանակ, նախագծերի ընդունումը չի հանգեցնի պետական բյուջեի ծախսերի ավե­լաց­ման և եկամուտների նվազեցման:

1.   Կապը ռազմավարական փաստաթղթերի հետ. Կառավարության 2021-2026թթ. ծրա­գիր, ոլորտային և/կամ այլ ռազմավարություններ (Պետական ֆինանսների կառավարման համակարգի բարեփոխումների 2019-2023թթ. գործողությունների ծրագիր).

Նախագծերը բխում են Կառավարության 2021-2026 թվականների ծրագրի 6.8-րդ «Հար­կաբյուջետային քաղաքականություն» մասով սահմանված քաղաքականության ուղղություննե­րից, ըստ որի ներդրվելու է ֆիզիկական անձանց եկամուտների հայտարարագրման գործուն համակարգ, որը կնպաստի նաև միջազգային պրակտիկայում լայնորեն կիրառվող «սոցիա­լական կրեդիտների» համակարգի ներդրմանը: