ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ 2021 ԹՎԱԿԱՆԻ ՓԵՏՐՎԱՐԻ 4-Ի N 141-Ն ՈՐՈՇՄԱՆ ՄԵՋ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԵՎ ԼՐԱՑՈՒՄՆԵՐ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ ՀՀ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ ՈՐՈՇՄԱՆ ՆԱԽԱԳԻԾ

ՏԵՂԵԿԱՆՔ

«Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2021 թվականի փետրվարի 4-ի N 141-Ն որոշման մեջ փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» Կառավարության որոշման նախագծի ընդունման վերաբերյալ 

1. Իրավական ակտի ընդունման անհրաժեշտությունը

Ներկայացվող նախագծի ընդունման նպատակը Կառավարության 2021 թվականի փետրվարի 4-ի N 141-Ն որոշման (այսուհետ՝ Որոշում) շրջանակներում պարգևավճար նշանակելու և վճարելու գործընթացում ծագած իրավակիրառ պրակտիկայի խնդիրների լուծումն է։

1.1. Կարգավորման հարաբերությունների ներկա վիճակը և առկա խնդիրները

Որոշման հավելվածով սահմանված են զինծառայողների և նրանց ընտանիքների անդամների ամենամսյա պարգևավճարի չափերը, պարգևավճար նշանակելու և վճարելու կարգը, պարգևավճար նշանակելու համար անհրաժեշտ փաստաթղթերի ցանկը:

Պարգևավճարի իրավունքի իրացնելիս իրավակիրառ պրակտիկայում ծագել են որոշ խնդիրներ, որոնք նպատակահարմար է լուծել։

Մասնավորապես, անհրաժեշտություն է առաջացել հստակեցնել, որ շարքային կազմի պարտադիր զինվորական ծառայության զորակոչի միջոցով Հայաստանի Հանրապետության զինված ուժերում և այլ զորքերում պարտադիր զինվորական ծառայություն անցնող զինծառայողը (կամ ռազմաուսումնական հաստատության կուրսանտը) համարվում է համապատասխան մարմիններում ծառայողական պարտականությունները կատարելու հետևանքով հաշմանդամություն ձեռք բերած անձ, եթե նա հաշմանդամություն ունեցող անձ է ճանաչվել պարտադիր զինվորական ծառայության ընթացքում կամ պարտադիր զինվորական ծառայության ավարտից հետո՝ այդ ծառայության ընթացքում ծագած հիվանդության կամ ստացած վնասվածքի հետևանքով։

Մարտական գործողությունների մասնակցի և «Մարտական խաչ» շքանշանով պարգևատրված անձի պարգևավճարի իրավունքը սահմանված է «Զինվորական ծառայության և զինծառայողի կարգավիճակի մասին» օրենքի 70-րդ հոդվածով։ Ընդ որում, այդ օրենքի համաձայն՝ անձը կարող է ստանալ այդ երկու պարգևավճարները միաժամանակ։ Զիվորական կենսաթոշակ ստանալու իրավունք ունեցողների մասով Որոշումը համապատասխանում է օրենքին, իսկ աշխատանքային կենսաթոշակների, ծերության նպաստ կամ հաշմանդամության նպաստ կամ կերակրողին կորցնելու դեպքում նպաստ ստանալու իրավունք ունեցողների մասով չի համապատասխանում։

Մարտական գործողություններին մասնակցի կարգավիճակը սահմանվում է (մասնակցի կարգավիճակը հաստատող փաստաթուղթը տրվում է) Կառավարության 2019 թվականի նոյեմբերի 21-ի N 1664-Ն որոշմամբ սահմանված կարգով։ Որոշմամբ հստակեցնելու կարիք ունի այդ հիմքով պարգևավճարի իրավունք բերած անձին պարգևավճար նշանակելու ժամկետը։

ՀՀ կառավարության 2018 թվականի օգոստոսի 9-ի N 898-Ն որոշմամբ ՀՀ կառավարության 2000 թվականի նոյեմբերի 27-ի N 778 որոշումը ուժը կորցրած է ճանաչվել և ՀՀ պաշտպանության մարտական գործողությունների մասնակ­ցի կարգավիճակ տալու կարգը սահմանվել է ՀՀ կառավարության 2019 թվականի նոյեմբերի 21-ի N 1664-Ն որոշմամբ: Այդ որոշման 2-րդ կետի համաձայն՝ մինչև որոշումն ուժի մեջ մտնելը Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանությանը մասնակցած անձանց Հայաստա­նի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով տրված մարտական գործողությունների մաuնակցի և (կամ) երկրապահ կամավորականի կարգավիճակ­նե­րը պահպանվում են: Միաժամանակ ձևավորվել է Հայաստանի Հանրապետու­թյան պաշտպանությանը մասնակցած անձանց մար­տական գործողություն­ների մաս­նակցի կարգավիճակ տալու վերաբերյալ եզրակացու­թյուն կայացնող միջգերատեսչական հանձ­նաժողովը:

Միջգերատեսչական հանձնաժողովի՝ 08.06.2020 թվականին կայացած նիստի եզրակացությամբ, որոշվել է, որ մինչև ՀՀ կառավա­րության 2014 թվականի ապրիլի 23-ի N 438-Ն որոշմամբ ստեղծված Միջգերատես­չական հանձնաժողովի ձևավորումը՝ մարտական գործողությունների կար­գավիճակ ստացած ան­ձանց դի­մելու դեպ­քում` հիմք ընդունելով համապատասխան գերատես­չական հանձնա­ժողովի կողմից նախկի­նում կայացված որոշումները` նրանց անվամբ տրամադրվի մարտական գործողու­թյուն­ների մաս­նակցի կարգավի­ճա­կը հա­վաստող տեղեկանք, որով նրանք` անհրաժեշտու­թյան դեպ­քում կարող են օգտվել ՀՀ պաշտպանության մարտական գործողությունների մասնա­կից­ների համար օրենսդրությամբ նախատեսված արտոնություններից և երաշխիք­ներից: Տվյալ կատեգորիայի անձանց նոր նմուշի վկայական կարող է տրամադրել այն պարագայում, եթե ՀՀ պաշտպանության մարտա­կան գործողություններին նրանց մասնակցության վերաբերյալ ներկայացված փաս­տաթղթերը համապատասխանեն ՀՀ կառավարության 2019 թվականի նոյեմբերի 21-ի թիվ 1664-Ն որոշմամբ սահմանված կարգի պայմաններին և տվյալ անձի վերաբերյալ Միջ­գերատեսչական հանձնաժողովի կողմից տրվի դրական եզրակա­ցություն:

Այսպիսով, անհրաժեշտություն է առաջացել հստակեցնել պարգևավճար նշանակելու համար ներկայացվող՝ Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության մարտական գործողություններին մասնակից լինելու փաստը հաստատող փատաթղթերը:

Ընդ որում, նշված հիմքով այդ փաստաթղթերն արդեն իսկ  հստակեցված են Կառավարության 2014 թվականի ապրիլի 23-ի N 460-Ն որոշմամբ։

Փաստաթղթաշրջանառությունը, պահանջվող փաստաթղթերի ցանկը նվազեցնելու համար նպատակահարմար է բացառել այնպիսի փաստաթղթի ներկայցումը, որի հիման վրա արդեն իսկ նշանակվել պարգևավճար, այդ թվում՝ ընտանիքի այլ անդամին։

Միաժամանակ, հաշվի առնելով «Ֆունկցիոնալության գնահատման մասին» օրենքի (2023 թվականի փետրվարի 1-ից սույն օրենքի դրույթները տարածվում են առաջին անգամ հաշմանդամության գնահատման նկատմամբ ծագած հարաբերությունների վրա, իսկ մինչև 2023 թվականի դեկտեմբերի 31-ը՝ նաև բժշկասոցիալական վերափորձաքննության իրականացման նկատմամբ ծագած հարաբերությունների վրա) դրույթները, ըստ որոնց՝ հաշմանդամության պատճառ կարող են լինել զինվորական ծառայության ընթացքում ձեռք բերած հիվանդությունը կամ ստացած վնասվածքը (հանվել է խեղումը), ուստի Նախագծով հստակեցվել է վնասվածք ստացած անձանց և նրանց ընտանիքների անդամներին վերաբերող դրույթները կիրառելի դարձնել նաև խեղում ստացած անձանց և նրանց ընտանիքների անդամների համար։ 

1.2. Առկա խնդրի առաջարկվող լուծումը

Հաշվի առնելով վերագրյալն` առաջարկվում է փոփոխություններ և լրացումներ կատարել Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2021 թվականի փետրվարի 4-ի  թիվ 141-Ն որոշման մեջ։ 

2. Կարգավորման առարկան

Ներկայացվող Նախագծով առաջարկվում է սահմանել, որ՝

ա) շարքային կազմի պարտադիր զինվորական ծառայության զորակոչի միջոցով Հայաստանի Հանրապետության զինված ուժերում և այլ զորքերում պարտադիր զինվորական ծառայություն անցնող զինծառայողը  (կամ ռազմաուսումնական հաստատության կուրսանտը) համարվում է համապատասխան մարմիններում ծառայողական պարտականությունները կատարելու հետևանքով հաշմանդամություն ձեռք բերած անձ, եթե նա հաշմանդամություն ունեցող անձ է ճանաչվել պարտադիր զինվորական ծառայության ընթացքում  կամ պարտադիր զինվորական ծառայության ավարտից հետո՝ այդ ծառայության ընթացքում ծագած հիվանդության կամ ստացած վնասվածքի հետևանքով․

բ) աշխատանքային կենսաթոշակ կամ ծերության նպաստ կամ հաշմանդամության նպաստ կամ կերակրողին կորցնելու դեպքում նպաստ ստանալու իրավունք ունեցող անձին կարող են միաժամանակ նշանակվել մարտական գործողությունների մասնակցի համար (5000 դրամ) և «Մարտական խաչ» շքանշանով պարգևատրված անձանց համար (15000 դրամ) սահմանված պարգևավճարները․

գ) պարգևաավճարը նշանակվում է մարտական գործողություններին մասնակցելու մասին փաստաթուղթը ստանալու օրվանից, եթե  պարգևավճար նշանակելու դիմումը և անհրաժեշտ փաստաթղթերը ներկայացվել են այդ օրվանից հետո՝ երեք ամսվա ընթացքում,

դ) պարգևավճար նշանակելու համար հիմք է ընդունվում Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության ժամանակ մարտական գործողությունների մասնակցի կարգավիճակը հաստատող վկայականը, որը տրվել է Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2014 թվականի ապրիլի 23-ի N 438-Ն կամ Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2019 թվականի նոյեմբերի 21-ի N 1664-Ն որոշումներով սահմանված կարգով կամ այդ կարգավիճակը հաստատող՝ համապատասխան մարմնի տված փաստաթուղթը,

ե)  պարգևավճարի իրավունք ունեցող, սակայն պետական կենսաթոշակ կամ ծերության նպաստ կամ հաշմանդամության նպաստ կամ կերակրողին կորցնելու դեպքում նպաստ ստանալու իրավունք չունեցող՝ ԽՍՀՄ զինված ուժերի կազմում այլ պետություններում մարտական գործողությունների մասնակցին կենսաթոշակ կամ նպաստ ստանալու հիմքով պարգևավճար նշանակվում է առանց մարտական գործողությունների մասնակցի կարգավիճակը հավաստող փաստաթուղթ ներկայացնելու։

զ) զոհված (մահացած) զինծառայողի ընտանիքի անդամին (ընտանիքին) զոհված զինծառայողի գծով պարգևավճար է նշանակվում առանց զինծառայողի զոհվելու (մահանալու) մասին փաստաթուղթ ներկայացնելու, եթե պետական կենսաթոշակային համակարգի տվյալների շտեմարանում առկա է տեղեկատվություն զոհված (մահացած) զինծառայողի գծով պարգևավճար կամ կերակրողին կորցնելու դեպքում կենսաթոշակ կամ կերակրողին կորցնելու դեպքում նպաստ նշանակված լինելու մասին (այդ թվում՝ ընտանիքի այլ անդամին)։

Նախագծով առաջարկվում է Որոշման մեջ կատարել նաև խմբագրական փոփոխություններ։ 

4. Կապը ռազմավարական փաստաթղթերի հետ

«Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2021 թվականի փետրվարի 4-ի N 141-Ն որոշման մեջ լրացում կատարելու մասին» Կառավարության որոշման նախագիծը բխում է Կառավարության 2021-2026 թթ. ծրագրի «4.6 ԱՇԽԱՏԱՆՔ ԵՎ ՍՈՑԻԱԼԱԿԱՆ ՊԱՇՏՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆ» գլխի վերջին մասին, այն է՝ «Կենսաթոշակառուներին և նպաստառուներին մատուցվող ծառայությունների որակը բարձրացնելու, ինչպես նաև կենսաթոշակների (պարգևավճարների) և նպաստների նշանակման, վճարման գործընթացները լավարկելու նպատակով կատարելագործվելու է օրենսդրությունը, ընդլայնվելու է առցանց մատուցվող ծառայությունների շրջանակը՝ ի հաշիվ տեղեկատվական համակարգեր ներառող տվյալների ստացման որակական և քանակական բարելավման:»։ 

5. Տեղեկանք

«Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2021 թվականի փետրվարի 4-ի N 141-Ն որոշման մեջ փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» Կառավարության որոշման նախագծի ընդունման դեպքում պետական բյուջեի եկամուտները և ծախսերը չեն փոխվի, քանի որ նախագծով հիմնականում հստակեցվում է Որոշման դրույթների կիրառությունը։