ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ 2019 ԹՎԱԿԱՆԻ ՄԱՐՏԻ 29-Ի N 364-Ն ՈՐՈՇՄԱՆ ՄԵՋ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ ՀՀ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ ՈՐՈՇՄԱՆ ՆԱԽԱԳԻԾ

ՆԱԽԱԳԻԾ

 ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈԻԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅՈԻՆ

Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ 

«______»____________ 2024 ԹՎԱԿԱՆԻ N______Ն 

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ 2019 ԹՎԱԿԱՆԻ ՄԱՐՏԻ 29-Ի N 364-Ն ՈՐՈՇՄԱՆ ՄԵՋ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

Ղեկավարվելով «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքի 34-րդ հոդվածով` Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը որոշում է. 

1. Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2019 թվականի մարտի 29-ի «Ընտանիքում բռնության ենթարկվածների ապաստարաններին և դրանց անձնակազմին ներկայացվող պահանջները, ընտանիքում բռնության ենթարկվածների համար նախատեսված ապաստարանների ֆինանսավորման պայմանագրի օրինակելի ձևը սահմանելու, Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2015 թվականի սեպտեմբերի 10-ի N 1078-Ն որոշման մեջ փոփոխություններ ու լրացումներ և 2015 թվականի սեպտեմբերի 10-ի N 1069-Ն որոշման մեջ փոփոխություն կատարելու մասին» N 364-Ն որոշման մեջ կատարել հետևյալ փոփոխությունները.

1) որոշման վերնագիրը շարադրել հետևյալ խմբագրությամբ՝

        «ԸՆՏԱՆԵԿԱՆ ԵՎ ԿԵՆՑԱՂԱՅԻՆ ԲՌՆՈՒԹՅԱՆ ԵՆԹԱՐԿՎԱԾ ԱՆՁԱՆՑ ԱՊԱՍՏԱՐԱՆԻ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆԸ, ՄԱՏՈՒՑՎՈՂ ԾԱՌԱՅՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻՆ ԵՎ ԱՆՁՆԱԿԱԶՄԻՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ և ԱՊԱՍՏԱՐԱՆԻ ԿՈՂՄԻՑ ԾԱՌԱՅՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՄԱՏՈՒՑՄԱՆ ԿԱՐԳԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ».

  2) որոշման նախաբանում ««Ընտանիքում բռնության կանխարգելման, ընտանիքում բռնության ենթարկված անձանց պաշտպանության և ընտանիքում համերաշխության վերականգնման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 14-րդ հոդվածի 1-ին մասի 4-րդ և 5-րդ կետերով, «Սոցիալական աջակցության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 12-րդ հոդվածի 3-րդ մասով» բառերը փոխարինել  «Ընտանեկան և կենցաղային բռնության կանխարգելման ու ընտանեկան և կենցաղային բռնության ենթարկված անձանց պաշտպանության մասին» օրենքի 13-րդ հոդվածի 3-րդ մասով» բառերով․

3) որոշման 1-ին կետը շարադրել հետևյալ խմբագրությամբ՝

«1․ Հաստատել ընտանեկան և կենցաղային բռնության ենթարկված անձանց ապաստարանի գործունեությանը, մատուցվող ծառայություններին ևանձնակազմին ներկայացվող պահանջները և ապաստարանի կողմից ծառայությունների մատուցման կարգը՝ համաձայն հավելվածի։»․

4) ուժը կորցրած ճանաչել որոշման N 2 հավելվածը:

2. Սույն որոշումն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակման օրվան հաջորդող տասներորդ օրը:

 Հավելված

ՀՀ կառավարության 2024 թվականի

_______________-ի N _____-Ն որոշման 

«Հավելված 1

ՀՀ կառավարության 2019 թվականի

մարտի 29-ի N 364-Ն որոշման

ԸՆՏԱՆԵԿԱՆ ԵՎ ԿԵՆՑԱՂԱՅԻՆ ԲՌՆՈՒԹՅԱՆ ԵՆԹԱՐԿՎԱԾ ԱՆՁԱՆՑ ԱՊԱՍՏԱՐԱՆԻ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆԸ, ՄԱՏՈՒՑՎՈՂ ԾԱՌԱՅՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻՆ ԵՎ ԱՆՁՆԱԿԱԶՄԻՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ և ԱՊԱՍՏԱՐԱՆԻ ԿՈՂՄԻՑ ԾԱՌԱՅՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՄԱՏՈՒՑՄԱՆ ԿԱՐԳԸ 

1. ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ

1. Սույն հավելվածով սահմանվում են ընտանեկան և կենցաղային բռնության ենթարկվածներին և նրանց խնամքի տակ գտնվող անձանց (այսուհետ՝ շահառուներ) տրամադրվող ապաստարանի գործունեությանը, մատուցվող ծառայություններին և անձնակազմին ներկայացվող պահանջները, ինչպես նաև ապաստարանի կողմից ծառայությունների մատուցման կարգը:
2. Ապաստարան տրամադրվում է Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացի, Հայաստանի Հանրապետությունում բնակվող և բնակության իրավունք (կացության կարգավիճակ) ունեցող օտարերկրյա քաղաքացի, քաղաքացիություն չունեցող, փախստականի կարգավիճակ ունեցող շահառուներին, եթե առկա է բռնության կրկնման կամ շարունակման վտանգի վերաբերյալ հիմնավոր ենթադրություն:
3. Ապաստարանը գործում է շուրջօրյա և իրականացնում շահառուների տեղավորում: Ապաստարանում չեն կարող տեղավորվել երեխաներ` առանց առնվազն մեկ ծնողի կամ այլ օրինական ներկայացուցչի:
4. Շահառուներն ապաստարանում տեղավորվում են ոչ ավելի, քան 12 ամսով: Ապաստարանում գտնվելու ժամկետը «Ընտանեկան և կենցաղային բռնության կանխարգելման ու ընտանեկան և կենցաղային բռնության ենթարկված անձանց պաշտպանության մասին» օրենքով սահմանված կարգով որոշում է ապաստարանը:
5. Շահառուներին ապաստարանով ապահովելու նպատակն այդ անձանց անվտանգությունն ապահովելը և «Սոցիալական աջակցության մասին» օրենքով և սույն հավելվածով նախատեսված սոցիալական այլ ծառայությունները տրամադրելն է:
6. Ապաստարանի գործունեությունը պետք է հիմնված լինի հետևյալ սկզբունքների վրա`

• անվտանգության և պաշտպանության ապահովման առաջնայնություն,
• խտրականության բացառում,
• տեղեկացված լինելու իրավունքի երաշխավորում,
• մասնավոր և ընտանեկան կյանքի վերաբերյալ տեղեկությունների անձեռնմխելիություն,
• արժանապատվության, անձնական կյանքի, ինքնուրույնության, ազատ ընտրության և անկախության նկատմամբ հարգանքը,
• երեխայի լավագույն շահերի առաջնահերթություն,
• շահառուների աշխատելու և կրթություն ստանալու իրավունքի նկատմամբ հարգանքը,
• իրավահավասարություն, մատչելիություն և ներառականություն: 

2. ԱՊԱՍՏԱՐԱՆԻ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆԸ ԵՎ ՄԱՏՈՒՑՎՈՂ ԾԱՌԱՅՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ

7. Ապաստարանը պետք է երաշխավորի անվտանգության և ապահովության հետևյալ նվազագույն պահանջները`

• շահառուներին ապահով բնակելի տարածքի անհատույց տրամադրումը,
• շուրջօրյա անվտանգության ապահովումը՝ ներառյալ անվտանգ մուտքերի, ապաստարանն անվտանգության համակարգով կահավորելը, տեսախցիկների և ապաստարանում անհատական պաշտպանության միջոցների (աերոզոլային սարքեր, ազդարարման համակարգ և այլն) առկայությունը: Արգելվում է տեսախցիկներ տեղադրել շենքի ներսում,
• գործունեությունը օրենսդրությամբ սահմանված կոմունալ, սանիտարահամաճարակային և հիգիենիկ անվտանգության, հակահրդեհային և շինարարական նորմերին և կանոններին համապատասխան վարելը:

8. Ապաստարանը պետք է երաշխավորի գաղտնիության հետևյալ նվազագույն պահանջները`
   • ապաստարանի գտնվելու վայրի և անձնակազմի գաղտնիությունը: Ապաստարանի մուտքերը մշտապես պետք է փակ (կողպված) լինեն, պետք է գործեն չլիազորված մուտքերը բացառող կարգեր,
   • շահառուներին վերաբերող ցանկացած տեղեկության գաղտնիությունը,
   • գաղտնիության պահպանման գործող կառուցակարգեր (անձնակազմի, շահառուների և ներգրավված բոլոր անձանց հետ կնքելով գաղտնիության համաձայնագրեր և կիրառելով այլ միջոցներ):

9. Ապաստարանը պետք է երաշխավորի ապրելու համար հետևյալ նվազագույն պահանջները`

• շահառու կնոջը և երեխային մեկ սենյակի հատկացում, երկու և ավելի երեխաների պարագայում` հնարավորության դեպքում լրացուցիչ սենյակի տրամադրում,
• ապաստարանում երեքից ավելի բնակելի սենյակների դեպքում` պետք է լինի առնվազն երկու սանհանգույց,
• ապաստարանը պետք է ունենա երեխաների դասապատրաստման համար անհրաժեշտ կահավորմամբ և պիտույքներով տարածություն,
• ապաստարանը պետք է ունենա բավարար բնական և արհեստական լուսավորություն և օդափոխություն,
• ապաստարանը պետք է ունենա առաջին օգնության դեղորայք և պարագաներ. դրանք և շահառուի պարագաները պետք է մշտապես փակ լինեն և գտնվեն ապաստարանի աշխատակցի սենյակում,
• ապաստարանը պետք է ունենա չհրկիզվող պահարան շահառուների համար կարևոր իրերի պահպանման համար,
• ապաստարանը շահառուներին պետք է տրամադրի՝

ա. հագուստի պահարան և մահճակալ,

բ.անկողնային պարագաներ և սպիտակեղեն,

գ.խոհանոցային սպասք (ափսե, բաժակ, գդալ, սնունդ պատրաստելու սպասք և այլն),

դ. հագուստ (անհրաժեշտության դեպքում),

ե. անձնական հիգիենայի պարագաներ (սրբիչ, օճառ, ատամի մածուկ, խոզանակ, տակդիրներ, միջադիրներ և այլն),

զ.սնունդ՝ օրական առնվազն երեք անգամ, ընդ որում, հատուկ սննդակարգի կարիք ունեցող անձանց համար բժշկի ցուցումով նշանակվում է դիետիկ սնունդ (շահառուն սնունդը կարող է պատրաստել ինքնուրույն),

է. անհրաժեշտության դեպքում` երեխաների խնամքի պարագաներ՝ իր տարիքին համապատասխան,

ը. տարիքային առանձնահատկություններից ելնելով՝ երեխայի համար մանկական մահճակալ,

թ. երեխայի տարիքին համապատասխան զբաղվածության իրեր, խաղեր, գրքեր և այլն:

10. Ապաստարանը շահառուների իրավունքների իրացման համար պետք է ապահովի հետևյալ նվազագույն պահանջները`

• ապաստարանը պետք է մատչելի լինի կանանց և երեխաների համար` բացառելով խտրականությունը,
• ապաստարանը պետք է երաշխավորի շահառուին հասկանալի լեզվով` այդ թվում ժեստերի լեզվով, տեղեկատվությունը,
• հաշմանդամություն ունեցող անձանց համար պետք է ապահովեն օրենսդրությամբ սահմանված ֆիզիկական միջավայրին (ներառյալ՝ ընդհանուր օգտագործման տարածքները, սանհանգույցը, խոհանոցը, տարհանման ուղիները) և տրանսպորտին (առկայության դեպքում) ներկայացվող չափանիշները (ստանդարտները), օրենսդրությամբ սահմանված կարգով ապահովեն խելամիտ հարմարեցումներ,
• ապաստարանը պետք է ապահովի աշխատակազմի՝ հավասարության և անխտրականության վերաբերյալ կրթությունը և իրազեկվածության բարձրացումը,
• շահառուները պետք է տեղեկացված լինեն ապաստարանի և իրենց իրավունքների իրացման հնարավորության մասին, ներառյալ ապաստարանի քաղաքականության, ընդունված կանոնների և հասանելի ծառայությունների մասին,
• շահառուները պետք է ազատ լինեն իրենց վերաբերյալ որոշումներ կայացնելու՝ առանց հարկադրանքի և պետք է ստանան իրենց ընտրությունն իրացնելու աջակցություն` առանց այլ անձանց իրավունքների խախտման,
• շահառուների իրավունքների իրացումը` այդ թվում կրթություն ստանալու, աշխատանքի և այլն, պետք է երաշխավորվի, այդ թվում` պետք է ապահովվի երեխաների կրթության շարունակականությունը` հեռավար կամ առկա` ըստ հնարավորության,
• շահառուների համար պետք է հասանելի լինի ներքին գաղտնի գործընթաց՝ անձնակազմի, ապաստարանի պայմանների կամ ծառայությունների վերաբերյալ բողոքներ ներկայացնելու համար:

11. Ապաստարանը շահառուներին, ըստ կարիքի, տրամադրում է օգնության հետևյալ ձևերը`

• հոգեբանական օգնություն,
• իրավաբանական օգնություն, որը ներառում է` խորհրդատվություն` հայցադիմումների, դիմումների, բողոքների և այլ իրավաբանական բնույթի դատավարական փաստաթղթերի կազմում՝ ներառյալ իրավաբանական տեղեկատվության տրամադրում, ներկայացուցչություն կամ պաշտպանություն` քրեական, քաղաքացիական, վարչական և սահմանադրական գործերով, այլ աջակցություն՝ անձի իրավունքների և օրինական շահերի պաշտպանության, փաստաթղթերի վերականգնման կամ դրանց բացակայության դեպքում դրանց ձեռքբերման համար,
• սոցիալականաջակցություն` անհրաժեշտության դեպքում ներգրավելով համապատասխան մասնագետների,
• անհրաժեշտության դեպքում և շահառուների համաձայնությամբ նրանց կողմից առողջապահական հաստատություններ դիմելու աջակցություն` բժշկական օգնություն և սպասարկում ստանալու համար:

3. ԱՊԱՍՏԱՐԱՆԻ ԱՆՁՆԱԿԱԶՄԻՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ

12. Ապաստարանի անձնակազմը պետք է բավարարի հետևյալ ընդհանուր պահանջներին.

• ապաստարանում ծառայությունները պետք է մատուցվեն կին աշխատողների կողմից,
• անձնակազմը պետք է ունենա բավարար պատրաստվածություն ընտանեկան և կենցաղային բռնության ենթարկված անձանց` այդ թվում երեխաների հետ աշխատելու համար,
• ապաստարանը իր շուրջօրյա աշխատանքի կազմակերպման համար պետք է ունենա առնվազն չորս շուրջօրյա աշխատողներ` հերթափոխությամբ: Օրվա հերթապահ աշխատակիցը նաև պետք է մասամբ զբաղվի երեխաների հետ,
• անձնակազմը պետք է տարեկան առնվազն 20 ժամ վերապատրաստում անցնի: Վերապատրաստման դասընթացները, ի թիվս այլնի, ընդգրկում են առաջին բժշկական օգնության, ինքնապաշտպանության, հատուկ կարիքներ ունեցող անձանց խնամքի, շահառուների կարիքների գնահատման թեմաները:

13. Ապաստարանի աշխատակից չի կարող լինել այն անձը`

• ով դատապարտվել է հանցագործության կատարման համար, և նրա դատվածությունը օրենքով սահմանված կարգով հանված կամ մարված չէ,
• ով դատապարտվել է Հայաստանի Հանրապետության քրեական օրենսգրքի 22-27-րդ, 29-րդ, 34-35-րդ գլուխներով և 203-206-րդ, 208-209-րդ, և 485-րդ հոդվածներով նախատեսված հանցագործությունների համար` անկախ դատվածությունը մարված կամ հանված լինելու հանգամանքից,
• ում նկատմամբ առկա է օրինական ուժի մեջ մտած նախազգուշացման, անհետաձգելի միջամտության կամ պաշտպանական որոշում,
• ով դատարանի՝ օրինական ուժի մեջ մտած վճռով ճանաչված է անգործունակ, կամ սահմանափակ գործունակ,
• ում նկատմամբ հարուցված է քրեական հետապնդում:

14. Ապաստարանը պետք է անձնակազմի համար առանձին սենյակ հատկացնի: 

4. ԱՊԱՍՏԱՐԱՆԻ ԿՈՂՄԻՑ ԾԱՌԱՅՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՄԱՏՈՒՑՄԱՆ ԿԱՐԳԸ

15. Ապաստարանի աշխատակիցը պետք է շահառուին ընդունելու պահից երկուսից երեք օրվա ընթացքում իրականացնի վերջինիս կարիքների և վտանգի գրավոր գնահատումը: Տվյալ աշխատակիցը հանդիսանում է այդ գործի վարման պատասխանատուն:
16. Շահառուի գնահատումը պետք է ներառի տեղեկություններ`

• շահառուի, նրա առողջական վիճակի և կարիքների վերաբերյալ,
• շահառուի երեխաների վերաբերյալ.
• շահառուի կողմից վստահելի անձանց և նրանց հետ կապ հաստատելու միջոցների վերաբերյալ,
• բռնության նկարագրի և վտանգի գնահատման վերաբերյալ,
• բնակարանային հարցերի (առկայության, պայմանների) վերաբերյալ,
• շահառուին տրամադրվող օգնության ձևերի վերաբերյալ,
• շահառուի կրթության, զբաղվածության, հնարավոր վերապատրաստումների վերաբերյալ:

17. Ապաստարանը շահառուին ընդունելու պահից պետք է իրականացնի`

• հրատապ անհրաժեշտության իրերի և օգնության տրամադրում,
• տրամադրի բավարար տեղեկատվություն ապաստարանի, իրենց իրավունքների և պարտականությունների մասին, ներառյալ ապաստարանի քաղաքականության, ընդունված կանոնների և հասանելի ծառայությունների մասին` տրամադրելով անհրաժեշտ փաստաթղթերը,
• շահառուի հետ գաղտնիության համաձայնագրի կնքում առ այն, որ վերջինս պարտավորվում է գաղտնի պահել և որևէ մեկին չբացահայտել ապաստարանի, դրա աշխատակիցների և շահառուների հետ կապված ցանկացած տեղեկատվություն,
• անվտանգության նկատառումներից ելնելով` շահառուից պահանջի հանձնելու բջջային հեռախոսը կամ վերջինիս թույլ տա պահպանել հեռախոսը` տալով դրա օգտագործման ցուցումներ,
• ըստ կարիքի, տրամադրի սույն հավելվածի 11-րդ կետով նախատեսված օգնություն,
• կանանց կարճաժամկետ և երկարաժամկետ հզորացման ծրագրի մշակում և ներկայացում վերջինիս,
• շահառուների անվտանգության երաշխավորմանն ուղղված այլ գործողություններ:

18. Ապաստարանը պետք է ունենա ներքին կարգապահական կանոններ, հակախտրականության, անձնական տվյալների մշակման քաղաքականություն, որոնք հաստատվում են ապաստարանի ծառայություն մատուցող կազմակերպության ղեկավարի կողմից:
19. Ապաստարանը պետք է ունենա ներքին գաղտնի գործընթաց՝ անձնակազմի, ապաստարանի պայմանների կամ ծառայությունների վերաբերյալ բողոքներ ստանալու և դրանք քննելու համար:
20. Ապաստարանը պետք է հաստատի և իր գործունեության մեջ կիրառի հետևյալ փաստաթղթերը.

• գաղտնիության պահպանման համաձայնագրեր,
• անձնական տվյալների ստացման և մշակման համաձայնություն,
• ապաստարանում բնակության համաձայնագիր,
• շահառուին տրամադրվող օգնությունը ստանալու համաձայնագիր,
• շահառուի վստահելի անձանց հետ կապի հաստատման համար համաձայնագիր,
• դեղորայքից օգտվելու համաձայնագիր,
• շահառուի կողմից լրացվելու համար` ապաստարանից հեռանալու նշումների վերաբերյալ փաստաթուղթ: