ՀԻՄՆԱՎՈՐՈՒՄ
«ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ 2012 ԹՎԱԿԱՆԻ ՀՈԿՏԵՄԲԵՐԻ 25-Ի N 1348-Ն ՈՐՈՇՄԱՆ ՄԵՋ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ» ՀՀ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ ՈՐՈՇՄԱՆ ՆԱԽԱԳԾԻ ԸՆԴՈՒՆՄԱՆ ԱՆՀՐԱԺԵՇՏՈՒԹՅԱՆ
ՀՀ ընդերքի մասին օրենսգրքի 17-րդ հոդվածի 1-ին մասի 8-րդ կետի համաձայն՝ ընդերքի օգտագործման և պահպանության բնագավառում լիազոր մարմնի (ՀՀ տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարության) իրավասություններն են՝ օգտակար հանածոների պաշարների պետական հաշվեկշռի վարումը, օգտակար հանածոների արդյունահանման նպատակով տրամադրված ընդերքի տեղամասերի պետական հաշվառման իրականացումը, հանքավայրերի և օգտակար հանածոների երևակումների պետական կադաստրի վարումը: Նշված աշխատանքներն իրականացվում են ՀՀ ՏԿԵՆ «Հանրապետական երկրաբանական ֆոնդ» ՊՈԱԿ-ի կողմից, որտեղ ընդունվում և պահպանվում են ընդերքօգտագործման ոլորտին վերաբերող ողջ տեղեկությունները և հաշվետվությունները:
ՀՀ ընդերքի մասին օրենսգրքի 59-րդ հոդվածի՝ օգտակար հանածոյի արդյունահանման իրավունք ստացած անձի իրավունքները և պարտականությունները, 3-րդ մասի 7-րդ կետով սահմանված է, որ օգտակար հանածոյի արդյունահանման իրավունք ստացած անձը պարտավոր է լիազոր մարմին ներկայացնել օգտակար հանածոների պաշարների շարժի վերաբերյալ եռամսյակային և տարեկան հաշվետվությունները: Նշված դրույթը սահմանված է նաև ընդերքօգտագործման պայմանագրերում:
ՀՀ ընդերքի մասին օրենսգրքի 63-րդ հոդվածի 9-րդ մասը սահմանում է. «Օգտակար հանածոների պաշարների պետական հաշվեկշիռը կազմվում և պարբերաբար փոփոխվում է դրանց հաստատված պաշարների և սահմանված կարգով ընդերքօգտագործողների կողմից ներկայացվող համապատասխան տեղեկատվության (հաշվետվությունների) հիման վրա: Այն պետք է ներառի տեղեկություններ արդյունաբերական նշանակություն ունեցող հանքավայրերում պարունակվող բոլոր տեսակի հայտնաբերված օգտակար հանածոների պաշարների քանակի, որակի և ուսումնասիրվածության աստիճանի, գործող կամ նախագծվող արդյունաբերական ձեռնարկության ուսումնասիրված և նախնական գնահատված պաշարներով ապահովվածության մասին:»:
ՀՀ ընդերքի մասին օրենսգրքի 65-րդ հոդվածի (ընդերքի պահպանության հիմնական պահանջները) 1-ին մասին 3-րդ կետը սահմանում է՝ օգտակար հանածոների պաշարների շարժի հավաստի հաշվառման ապահովումը:
Ներկայումս լիազոր մարմնին օգտակար հանածոների պաշարների շարժի (վիճակի և փոփոխության) վերաբերյալ տարեկան հաշվետվություններ ներկայացնում են միայն պինդ օգտակար հանածոների արդյունահանման ընդերքօգտագործման իրավունք ունեցող կազմակերպությունները: Տարեկան հաշվետվությունն ընդերքօգտագործողի կողմից լիազոր մարմնին ներկայացվում է համաձայն ՀՀ կառավարության 2012 թվականի հոկտեմբերի 25-ի N 1348-Ն որոշմամբ հաստատված ձևի: Նշված որոշման մեջ ՀՀ կառավարության 2014 թվականի հունվարի 30-ի N 63-ն որոշմամբ փոփոխությունների կատարմամբ ուժը կորցրած է ճանաչվել եռամսյակային հաշվետվությունների ձևը: Բացի պինդ օգտակար հանածոներից (մետաղական և ոչ մետաղական), այլ տեսակի օգտակար հանածոների համար, ինչպիսին է ստորերկրյա ջուրը, հաշվետվության սահմանված համապատասխան ձևեր առկա չեն: Որոշման մեջ սահմանված ձևն իրենից ներկայացնում է միայն աղյուսակային հաշվետվություն՝ օգտակար հանածոյի արդյունահանման մասով ամփոփ տեղեկությունների ներկայացմամբ, առկա չեն պաշարների հաշվեկշռի վարման համար ամփոփ ցուցանիշների առավել մանրամասն բացատրագրերի և այլ հավելվածների ու հիմնավորումների ներկայացման հստակ պահանջներ:
2021 թվականի հոկտեմբերի 1-ի դրությամբ Հայաստանի Հանրապետությունում առկա են 32 ստորերկրյա ածխաթթվային հանքային ջրերի (ներառյալ ածխաթթու գազի կորզման) և 1 ստորերկրյա քաղցրահամ ջրի աարդյունահանման նպատակով տրամադրված ընդերքօգտագործման իրավունքներ: Գործող իրավական կանոնակարգումներով փաստացի առկա չէ որևէ մեխանիզմ, որը կպարտադրի ստորերկրյա ջրի արդյունահանման (այդ թվում՝ ածխաթթու գազի կորզման) իրավունք ունեցող ընդերքօգտագործողին պայմանագրային և օրենքով սահմանված պարտականությունների կատարմանը՝ լիազոր մարմնին օգտակար հանածոների պաշարների շարժի (վիճակի և փոփոխության) վերաբերյալ տարեկան հաշվետվությունների ներկայացման մասով, քանի որ այդ հաշվետվությունների ձևը և ներկայացման կարգը կառավարության կողմից սահմանված չէ: Իրավական կարգավորումների բացերի արդյունքում լիազոր մարմինը պատշաճ տեղեկացված չէ նաև տրամադրված ստորերկրյա ջրերի արդյունահանման իրավունքներով սահմանված պարտավորությունների իրականացման և պայմանագրով ու թույլտվությամբ սահմանված արդյունահանման աշխատանքների տարեկան ծավալների մասին:
ՀՀ ընդերքի մասին օրենսգրքի վերջին տարիներին իրականացված փոփոխությունները, որոնք վերաբերում են հատկապես հանքավայրերի պաշարների վերագնահատմանը, ընդերքօգտագործողների իրավունքներին և պարտականություններին, ինչպես նաև ընդերքի օգտագործման և պահպանության բնագավառում լիազոր մարմնի իրավասությունների իրականացումն ու ոլորտի արդյունավետ կառավարումն ապահովելու նպատակով անհրաժեշտություն է առաջացել ՀՀ կառավարության 2012 թվականի հոկտեմբերի 25-ի N 1348-Ն որոշման մեջ փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու և որոշումը նոր խմբագրությամբ շարադրելու: Փոփոխությունների արդյունքում ակնկալվում է հստակեցնել ընդերքօգտագործողների կողմից լիազոր մարմնին օգտակար հանածոների պաշարների շարժի վերաբերյալ տարեկան հաշվետվությունների ներկայացման գործընթացը, սահմանելով հաշվետվությունների ներկայացման կարգը և օգտակար հանածոների (մետաղական, ոչ մետաղական, ստորերկրյա ջրեր) պաշարների հաշվեկշռի վարման և ոլորտի արդյունավետ կառավարման համար անհրաժեշտ օգտակար հանածոների պաշարների շարժի վերաբերյալ հաշվետվությունների ձևերը:
Կառավարության որոշման նախագծի ընդունումով ակնկալվում է օգտակար հանածոների պաշարների շարժի վերաբերյալ տարեկան հաշվետվությունների ներկայացման և ընդունման հարաբերությունների և ժամկետներրի կանոնակարգում, հաշվետվությունների ձևի հստակեցում և համապատասխանեցում ժամանակակից պահանջներին, հաշվետվությունների լրացման ուղեցույցների ներկայացում, ստորերկրյա ջրերի պաշարների շարժի վերաբերյալ հաշվետվությունների ներկայացման պահանջի առկա բացի լրացում, ստորերկրյա հանքային ջրերի պետական հաշվառման ամբողջական և լիարժեք վարման իրականացում: Հաշվետվությունների էլեկտրոնային ձևաչափերի ներկայացումը կնպաստի տեղեկատվության հետագա մշակման և տվյալների փոխանցման աշխատանքների արդյունավետության բարձրացմանը, ինչպես նաև կհանդիսանա պաշարների պետական հաշվեկշռի վարման ավտոմատ կառավարման համակարգերի ներդրման աշխատանքների համար նախապատրաստական քայլ և բարենպաստ միջավայրի ստեղծում:
Տեղեկատվություն լրացուցիչ ֆինանսական միջոցների անհրաժեշտության և պետական բյուջեի եկամուտներում և ծախսերում սպասվելիք փոփոխությունների մասին
«Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2012 թվականի հոկտեմբերի 25-ի N 1348-Ն որոշման մեջ փոփոխություն կատարելու մասին» ՀՀ կառավարության որոշման նախագծի ընդունումը պետական կամ տեղական ինքնակառավարման մարմնի բյուջեներում ծախսերի և եկամուտների ավելացում կամ նվազեցում չի նախատեսում: